കടമ്മനിട്ട തൊള്ളായിരത്തി തൊണ്ണൂറ്റാറിലാണ് എംഎല്‍എയായത്. അതിനുമുമ്പ് രണ്ടു പതിറ്റാണ്ടോളം കാലം അദ്ദേഹം ചക്രവര്‍ത്തിയായിരുന്നു. ക്യാമ്പസുകളില്‍ , ഹോസ്റ്റലുകളില്‍ , ലോഡ്ജുകളില്‍ , ആളുകള്‍ കൂടുന്നിടങ്ങളില്‍ - കേരള യൗവനത്തെ ഭരിച്ച ചക്രവര്‍ത്തി. ആ തലമുറയ്ക്ക് ശാന്ത കടമ്മനിട്ടയുടെ ഭാര്യയല്ലായിരുന്നു. ശാന്ത ഒരു മഹാകാവ്യമായിരുന്നു. ഗദ്യപദ്യ സമ്മിശ്രമായ ചമ്പുപ്രബന്ധങ്ങളുടെ സമ്പന്ന പാരമ്പര്യമുള്ള കൈരളിക്ക് പദ്യത്തേക്കാള്‍ കാവ്യാത്മകം ഗദ്യമാണെന്ന് തല കുലുക്കി സമ്മതിക്കേണ്ടിവന്ന സന്ദര്‍ഭം. നല്ല വാക്കോതുവാന്‍ ത്രാണിയുണ്ടാകണം എന്ന് എന്നും പ്രാര്‍ഥിച്ചുപോന്ന കടമ്മനിട്ട തന്റെ കാമിനിയെ, പത്നിയെ അരികത്തേക്ക് വിളിച്ച് സന്ധ്യാലക്ഷ്മീ കീര്‍ത്തനം പോലെ നല്ല നാലഞ്ചു വാക്കോതി നിറയുവാന്‍ ക്ഷണിക്കുകയാണ്.
ശാന്തയുടെ വര്‍ത്തമാനങ്ങളല്ല, ഒരു ഗ്രാമത്തിന്റെ വര്‍ത്തമാനങ്ങളുമല്ല, ഒരു കാലഘട്ടത്തിന്റെ വര്‍ത്തമാനങ്ങളാണ് ശാന്ത മുന്നോട്ടു വയ്ക്കുന്നത്. പട്ടിണിയുടെയും ദാരിദ്ര്യത്തിന്റെയും ഭീതിയുടെയും അസ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെയും വര്‍ത്തമാനം. നാവിനെ അടക്കിപ്പിടിച്ചിട്ടും കാലത്തിന്റെ രോഷവും ദൈന്യവും ഉയര്‍ത്തെഴുന്നേല്പുമെല്ലാം ശാന്തയുടെ നെടുവീര്‍പ്പുകളിലൂടെ-കാതങ്ങള്‍ക്കപ്പുറത്തുനിന്ന് കേള്‍ക്കുന്ന നെടുവീര്‍പ്പുകളില്‍നിന്ന് വായിച്ചെടുക്കുകയാണ്. എല്ലാം എപ്പോഴും ഒരുപോലെയായിരിക്കില്ലെന്ന് കടമ്മനിട്ടക്ക് ഉറപ്പുണ്ടായിരുന്നു. അസ്തിത്വ ദുഃഖത്തിന്റെയും നൈരാശ്യത്തിന്റെയും ശ്രേണിയില്‍ നില്‍ക്കാതെ പ്രതീക്ഷയുടെയും പ്രത്യാശയുടെയും പോരാട്ടത്തിന്റെയും ശ്രേണിയില്‍ -അങ്ങനെ ആധുനികതയില്‍ ഏറ്റുമുട്ടിക്കൊണ്ടിരുന്ന രണ്ടു പ്രവണതകളില്‍ പ്രതീക്ഷയുടെ ശ്രേണിയെ കടമ്മനിട്ട പുല്കി. "വിസ്മയംപോലെ ലഭിക്കും നിമിഷത്തിനര്‍ഥം കൊടുത്തു പൊലിപ്പിച്ചെടുക്ക നാം" എന്നാണദ്ദേഹം ശാന്തയോട് പറഞ്ഞത്. ശാന്ത കടമ്മനിട്ടയുടെ ജീവിതപങ്കാളിയായതിനു പിന്നില്‍ ഭയങ്കരമായ ഒരു ഗൂഢാലോചനയും വിഭാഗീയതയുമുണ്ട്.
വള്ളിക്കോട്ടെ വീട്ടില്‍ ഭര്‍ത്താവിന്റെ അനുജന്‍ കടമ്മനിട്ട ഗോപിനാഥപണിക്കരുടെയും മകന്‍ ഗീതാകൃഷ്ണെന്‍റയും മുന്നില്‍വച്ച് ഒരു ചെറുചിരിയോടെ ശാന്തേച്ചി ആ കഥകള്‍ ഓര്‍ത്തെടുത്തു. വാഴമുട്ടത്ത് വലിയൊരു തറവാട്ടില്‍ നൂറുപറയുടെ നെല്‍കൃഷിയും പതിനഞ്ചേക്കറോളം കരഭൂമിയുമുള്ള കുടുംബം. മുറ്റത്ത് നാലു വലിയ തുറുകളാണ്. അന്ന് വൈക്കോല്‍കൂനയുടെ (തുറു) വലിപ്പം നോക്കി പെണ്ണുകാണലും നിശ്ചയവും നടക്കുന്ന കാലമാണ്. അമ്മ മീനാക്ഷിയമ്മ. അച്ഛന്മാര്‍ രണ്ടാണ്. രാഘവന്‍നായരും വേലായുധന്‍ നായരും. രാഘവന്‍ നായര്‍ കൃഷിക്കാരനും അനുജന്‍ വേലു സ്കൂള്‍ അധ്യാപകനുമാണ്. ജ്യേഷ്ഠാനുജന്മാര്‍ ഒരേ പെണ്ണിനെ വേള്‍ക്കുന്നത് അന്ന് മധ്യകേരളത്തില്‍ പലേടത്തും നായര്‍ സമുദായത്തിലും അപൂര്‍വമായിരുന്നില്ല. രാഘവന്‍ നായര്‍ക്കും വേലുനായര്‍ക്കും കൂടി മീനാക്ഷിയമ്മയില്‍ മക്കള്‍ മൂന്ന്. അവരില്‍ മൂത്തതത്രേ കഥാനായിക. ഇനി അവര് തന്നെ പറയട്ടെ: "1962ല്‍ ഞാന്‍ പത്തില്‍ പഠിക്കുകയാണ്. കടമ്മനിട്ടയില്‍നിന്ന് ഞങ്ങളുടെ വീടിനടുത്ത് കല്യാണം കഴിച്ചുകൊണ്ടുവന്ന ഒരാളാണ് രാമകൃഷ്ണ പണിക്കരുടെ കാര്യം അമ്മയോട് പറഞ്ഞത്. മദിരാശിയില്‍ കേന്ദ്രഗവണ്‍മെന്റ് ജോലി. മുമ്പ് നല്ല പ്രസംഗക്കാരന്‍ ... നാള് നോക്കി. നല്ല പൊരുത്തം. പെണ്ണു കാണലോ ചെറുക്കന്‍ കാണലോ മറ്റന്വേഷണങ്ങളോ ഒന്നും നടന്നില്ല. അതിനുമുമ്പ് തന്നെ അമ്മയ്ക്ക് വലിയ ഇഷ്ടം. അമ്മ മനസ്സില്‍ അതങ്ങുറപ്പിക്കുകയായിരുന്നു... അച്ഛന്‍ വേലുനായര്‍ കടമ്മനിട്ടയില്‍ ചെന്ന് രഹസ്യമായി ഒരന്വേഷണം നടത്തി തിരിച്ചുവന്ന് പ്രഖ്യാപിച്ചു-അത് നമുക്ക് വേണ്ട. പാട്ടപ്പുരയിടമാണ്, വീടില്ല-ഒരു ചെറ്റപ്പുര. അന്നന്നത്തെ അന്നത്തിനുതന്നെ മുട്ട്. ദയനീയമായ കണ്ടീഷന്‍ . ആ ബന്ധം വേണ്ടേ വേണ്ട. അതൊരു സുഗ്രീവാജ്ഞപോലെയായിരുന്നു. പക്ഷേ അമ്മ പിന്‍വാങ്ങിയില്ല. അവര്‍ക്ക് അന്ന് അജ്ഞാതനായിരുന്നെങ്കിലും രാമകൃഷ്ണപണിക്കരെപ്പറ്റി പറയാന്‍ നാലു നാക്കായിരുന്നു. മിടുമിടുക്കന്‍ , നല്ല പ്രസംഗകന്‍ . പോരാത്തതിന് കേന്ദ്രഗവണ്‍മെന്റ് ജീവനക്കാരനും. പുരയിടവും വീടും പണവുമെല്ലാം വരും പോകും. രാമകൃഷ്ണപണിക്കര്‍ക്ക് അതിനി ഉണ്ടാക്കാന്‍ കഴിയുകയും ചെയ്യും.
ആദ്യം എനിക്ക് അഭിപ്രായങ്ങളൊന്നുമുണ്ടായിരുന്നില്ല. അച്ഛന്മാരുടെയും അമ്മയുടെയും തീരുമാനമാണ് എന്റെയും തീരുമാനം. അമ്മ പക്ഷേ എന്നെ വിട്ടില്ല. ഇതുപോലൊരു വീട്ടിലേക്ക് നിന്നെ ഞാന്‍ വിടില്ല. നീ കാണുന്നില്ലേ, എന്റെ സ്ഥിതി. എപ്പോഴും നെല്ല് പുഴുങ്ങല്‍ , വറുക്കല്‍ , കുത്തല്‍ ... പത്തുപതിനഞ്ച് പണിക്കാര്‍ക്ക് വച്ചുവിളമ്പല്‍ ... എന്റെ കുട്ടിയെ ഞാനതിന് വിടില്ല. അച്ഛന്റെ എതിര്‍പ്പ് തുടര്‍ന്നുകൊണ്ടിരുന്നു. തുടര്‍ന്ന് അമ്മയേയും മറ്റേ അച്ഛനേയും കടമ്മനിട്ടയില്‍ പോയി അന്വേഷിച്ച് വരാന്‍ വേലായുധന്‍നായര്‍ സമ്മതിച്ചു. മീനാക്ഷിയമ്മയും രാഘവന്‍നായരും കടമ്മനിട്ടയില്‍ ചെന്നു. അന്വേഷിക്കാനൊന്നുമില്ല. അമ്മ അച്ഛനോട് പറഞ്ഞു: സഹോദരനോട് പറഞ്ഞ് സമ്മതിപ്പിക്കണം. മോള്‍ക്ക് ഒരു പ്രയാസവും വരില്ല. ദൈവം നിശ്ചയിച്ച ബന്ധമാണിത്. അങ്ങനെ ഒരച്ഛനെ ചട്ടം കെട്ടിയാണ് അമ്മ തിരിച്ചെത്തിയത്. പക്ഷേ എതിര്‍പ്പ് കുറഞ്ഞില്ല. മറുഭാഗത്ത് ഇതേസമയത്ത് മറ്റൊരു തരത്തില്‍ "ആലോചന" പുരോഗമിക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു. ആറന്മുള ക്ഷേത്രത്തില്‍ തൊഴാന്‍ പോയതായിരുന്നു കടമ്മനിട്ടയുടെ അമ്മ കുട്ടിയമ്മ. അവിടെയുണ്ടായിരുന്ന ഒരു സ്വാമിനിയമ്മ കുട്ടിയമ്മയുടെ സങ്കടങ്ങള്‍ കേട്ടു. മകന്റെ വിവാഹം വൈകാതെ നടക്കും; ആദ്യത്തെ അന്വേഷണം തന്നെ കല്യാണത്തിലേക്കെത്തും. കുചേലന്റെ വീട്ടില്‍ മഹാലക്ഷ്മി വരുംപോലെയാവും അത്.
ഇപ്പുറത്ത് കുട്ടിയമ്മ. അപ്പുറത്ത് മീനാക്ഷിയമ്മ. വിവാഹാലോചന പുരോഗമിച്ചു. രണ്ടമ്മമാര്‍ക്കും ഒരേ നിര്‍ബന്ധം. 1962 ജൂലൈയില്‍ ഒരുച്ചനേരത്ത് കാറില്‍ എട്ടൊമ്പത് പേര് തിടുക്കത്തില്‍ കയറിവന്നു. എല്ലാവരും ശാപ്പാട് കഴിച്ചാണ് മടങ്ങിയത്. (പെണ്ണിനെ ശരിക്ക് കണ്ടൊന്നുമില്ല. കാലിന്റെ ഉപ്പൂറ്റിയേ കണ്ടുള്ളൂ. അതിന് നല്ല ശക്തിയുണ്ടെന്ന് മനസിലായി. അങ്ങുറപ്പിച്ചു എന്നാണ് പില്ക്കാലത്ത് കടമ്മനിട്ട പറഞ്ഞത്). ഈ സമയത്താണ് ഭര്‍തൃസഹോദരന്‍ ഗോപിനാഥപണിക്കര്‍ ഇടപെട്ടത്. ഗോവയില്‍ കോളേജധ്യാപകനും ഹയര്‍സെക്കന്‍ഡറി സ്കൂള്‍ പ്രിന്‍സിപ്പലുമൊക്കെയായിരുന്ന ഗോപിനാഥപണിക്കര്‍ , ചേട്ടെന്‍റ മകന്‍ ഗീതാകൃഷ്ണന്‍ കുവൈത്തില്‍നിന്ന് ലീവിലെത്തിയതറിഞ്ഞ് വന്നതാണ്. ഗോപിച്ചേട്ടന്‍ പറഞ്ഞു: ഞങ്ങളുടെ കുടുംബാവസ്ഥ അന്വേഷിക്കാന്‍ വേലായുധന്‍ നായര്‍ പിന്നെയും വന്നു. അവിചാരിതമായി, രഹസ്യമായി വന്നതാണ്. അന്ന് ഞങ്ങളുടെ വീട്ടില്‍ പൂജ നടക്കുകയാണ്. രാമായണത്തിലെ "പട്ടാഭിഷേകം" വായനയും പൂജയുമൊക്കെയാണ്. വേലുനായര്‍ അന്ധാളിച്ചു...ഞങ്ങള്‍ ഭദ്രകാളി സേവയുള്ളവരാണ്, മന്ത്രവാദി കുടുംബമാണ് എന്നൊക്കെ അദ്ദേഹം ധരിച്ചുവശായി.... അതേയതേ, അച്ഛന്‍ കലി തുള്ളിക്കൊണ്ടുവന്ന് പറഞ്ഞു: അവര് കാളിസേവക്കാരാണ്, മന്ത്രവാദികളാണ്. എന്റെ കൊച്ചിനെ അങ്ങോട്ടയക്കുന്ന പ്രശ്നമേയില്ല... പക്ഷേ, അമ്മയുടെ ഗൂഢാലോചനകള്‍ തന്നെ ഒടുവില്‍ വിജയിച്ചു. 1963 ഫെബ്രുവരി രണ്ടിന് (മകരം ഇരുപത്) വിവാഹം നടന്നു. അതിനുമുമ്പ് കടമ്മനിട്ടയിലെ കുടില്‍ പൊളിച്ച് ചെറിയൊരു വീടുണ്ടാക്കിയിരുന്നു. അമ്മ അച്ഛന്മാരറിയാതെ വീടുപണിക്ക് പണം സഹായിച്ചു.." കടമ്മനിട്ടയില്‍ കമ്യൂണിസത്തിന്റെ തീപ്പൊരികള്‍ കൊണ്ടുവന്നതും ഊതിക്കത്തിച്ചതും എം ആര്‍ രാമകൃഷ്ണപണിക്കര്‍ തന്നെ. കോട്ടയം സിഎംഎസ് കോളേജില്‍ പഠിക്കുമ്പോള്‍ താമസിച്ചത് എന്‍എസ്എസ് പ്രസിഡന്റായിരുന്ന എന്‍ ഗോവിന്ദമേനോന്റെ വീട്ടില്‍ . അദ്ദേഹത്തിന്റെ അനന്തരവന്‍ എന്‍ രാഘവക്കുറുപ്പ് സഹപാഠി (വാഴൂര്‍ എംഎല്‍എയായിരുന്നു രാഘവക്കുറുപ്പ്). ആ ചങ്ങാത്തമാണ് രാമകൃഷ്ണപണിക്കരെ വിദ്യാര്‍ഥി ഫെഡറേഷന്റെ പ്രവര്‍ത്തകനാക്കിയത്. പാഠപുസ്തകങ്ങള്‍ക്കൊപ്പം മാര്‍ക്സിസ്റ്റ് ക്ലാസിക്കുകളുടെയും പഠനം...വിദ്യാര്‍ഥിയായിരിക്കെത്തന്നെ കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാര്‍ടിയില്‍ അംഗമായ രാമകൃഷ്ണപണിക്കര്‍ ബിരുദധാരിയായി തന്റെ കുഗ്രാമത്തില്‍ തിരിച്ചെത്തിയതോടെ അതൊരു കമ്യൂണിസ്റ്റ് ഗ്രാമമാക്കുന്നതിനുള്ള പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളില്‍ മുഴുകുകയായി...
"1956ല്‍ കടമ്മനിട്ടയില്‍ ഒരു കര്‍ഷക കുടുംബത്തെ ജന്മി കുടിയൊഴിപ്പിച്ചു. ചേട്ടന്റെ നേതൃത്വത്തില്‍ കര്‍ഷകസമരം നടന്നു. കുടിയൊഴിപ്പിക്കപ്പെട്ട കുടുംബത്തെ തിരിച്ചുകൊണ്ടുവന്ന് പഴയ സ്ഥലത്തുതന്നെ പുനരധിവസിപ്പിച്ചു. തോട്ടം തൊഴിലാളികളെ സംഘടിപ്പിക്കുന്നതിലാണ് ചേട്ടന് പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധയൂന്നിയത്. ചെങ്ങറ എസ്റ്റേറ്റിലും മറ്റും അക്കാലത്ത് പലതവണ സമരങ്ങള്‍ നടന്നു. കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാര്‍ടിയുടെ പത്തനംതിട്ട താലൂക്ക് കമ്മിറ്റി അംഗമായിരുന്നു ചേട്ടന്". തല്ലിന് തല്ല് എന്ന തത്വക്കാരനായിരുന്നു രാഷ്ട്രീയക്കാരനായിരുന്ന കടമ്മനിട്ട. എണ്‍പതുകളില്‍ കമ്യൂണിസ്റ്റ് പാര്‍ടിയുമായി പ്രത്യക്ഷബന്ധമൊന്നമില്ലാത്ത കാലത്ത് നടന്ന ഒരു സംഭവം സദസ്സില്‍ ചര്‍ച്ചയാക്കി. ബാബു ജോണാണതു പറഞ്ഞത്. "പരിചയക്കാരനായ ഒരു യുവാവിന്റെ കൈയില്‍ പ്രത്യേക ചരടും നെറ്റിയില്‍ പ്രത്യേക കുറിയും കണ്ടപ്പോള്‍ കടമ്മനിട്ട വിളിച്ചു, എടാ, ഇങ്ങ് വാടാ-എന്താടാ കൈയില്‍ കെട്ട് എന്നും പറഞ്ഞ് ഒരടി കൊടുത്തു"-അതാണ് കടമ്മനിട്ട. അദ്ദേഹം എന്നും രാഷ്ട്രീയക്കാരനായിരുന്നു. നാട്ടിന്‍പുറത്തെ പരുക്കനായ ഒരു കമ്യൂണിസ്റ്റിന്റെ മനസ്സ്...കയ്യൂരിനെക്കുറിച്ച് ജോണ്‍ എബ്രഹാം ഒരു സിനിമ നിര്‍മിക്കുകയാണ്. അതിന്റെ കൂട്ടായ്മയും കള്ളുകുടിയും വക്കാണവും നടക്കുമ്പോള്‍ ആ പ്രദേശത്തെ ഒരു പ്രവര്‍ത്തകന്‍ അവിടെയുണ്ടായിരുന്നു. കടമ്മനിട്ട കമ്യൂണിസത്തെക്കുറിച്ച് എന്തോ പറഞ്ഞപ്പോള്‍ ഗോപാലേട്ടന്‍ (പില്ക്കാലത്ത് സിഎംപിയില്‍ ചേര്‍ന്നു) പറഞ്ഞു: മുറത്തില്‍ കയറി കൊത്തല്ലേ. അപ്പോഴേക്കും കടമ്മനിട്ട ചാടിയെഴുന്നേറ്റു. സ്ഥലവും സന്ദര്‍ഭവും ആ സ്ഥലത്തെ ഭൗതിക സാഹചര്യവും ഒന്നും പരിഗണിക്കാതെ ഒരലര്‍ച്ചയാണ് - എന്താടാ കമ്യൂണിസത്തിന്റെ മുറം നിന്റെ തറവാട്ടു വകയാണോ... കടമ്മനിട്ടയുടെ രാഷ്ട്രീയ പാരമ്പര്യവും രാഷ്ട്രീയ ഉള്‍ക്കരുത്തും ഗോപാലേട്ടന്‍ മാത്രമല്ല, സംഭവം നടന്ന സ്ഥലത്തെ ആളുകളും മനസിലാക്കിയതപ്പോഴാണ്. 1985ലാണെന്നു തോന്നുന്നു ഒരു ദിവസം കണ്ണൂരില്‍നിന്ന് എന്റെ ഗ്രാമമായ മയ്യിലേക്ക് കടമ്മനിട്ടയും ഞാനും കാറില്‍ പോവുകയാണ്. മയ്യിലും കുറ്റ്യാട്ടൂരിലും ഓരോ പരിപാടിയുണ്ട്. വഴിയില്‍ രാഷ്ട്രീയ സ്വയംസേവകസംഘത്തിന്റെ വലിയ ബോര്‍ഡുകള്‍ പലേടത്തും കാണാമായിരുന്നു. മതം മാറ്റത്തിനെതിരെ എന്ന മുദ്രാവാക്യമുയര്‍ത്തി ജനജാഗരണനിധി പിരിക്കുന്നതിനുവേണ്ടിയുള്ള വ്യാപകമായ വര്‍ഗീയ പ്രചാരണത്തിന്റെ ബോര്‍ഡുകളാണ് നിറഞ്ഞുനില്‍ക്കുന്നത്്. ഹിന്ദുത്വ പ്രചാരണം വല്ലാതെ ശക്തിപ്രാപിച്ച കാലം. തലശേരി മേഖലയില്‍ ആര്‍എസ്എസ് ആക്രമണങ്ങളും കൊലപാതകവും വര്‍ധിച്ചുവന്ന കാലം... അല്പം മാത്രം "വീരഭദ്രന്‍" അകത്താക്കിയിരുന്ന കടമ്മനിട്ടക്ക് രോഷമടക്കാനായില്ല. കവിത വായിക്കാനെത്തിയ അദ്ദേഹം ആദ്യം ഒരുഗ്രന്‍ പ്രസംഗമാണ് കാച്ചിയത്. കൈയില്‍ കെട്ടി, കഴുത്തില്‍ കെട്ടി, കുറിയിട്ട് ചുണ്ടും ചോപ്പിച്ച് നടക്കുന്ന അലവലാതികള്‍ ...സ്വവര്‍ഗാനുരാഗികളാണവരെന്നുപോലും പറഞ്ഞ് ഒറ്റപ്പെടുത്താന്‍ ആഹ്വാനം ചെയ്തുകൊണ്ടുള്ള രാഷ്ട്രീയപ്രസംഗം.
കടമ്മനിട്ട എല്ലാകാലത്തും മാര്‍ക്സിസ്റ്റായിരുന്നു. എം ഗോവിന്ദന്റെയും അയ്യപ്പപ്പണിക്കരുടെയും ശിഷ്യനും എഴുപതുകളിലെ ആധുനികതയുടെയും അരാജകത്വത്തോളമെത്തുന്ന കൂട്ടായ്മകളുടെയും പങ്കാളികളിലൊരാളുമായിരിക്കെത്തന്നെ സ്വക്ഷേത്രം വിട്ടുള്ള കളി കടമ്മനിട്ടക്കുണ്ടായിരുന്നില്ല. പുരോഗമന കലാസാഹിത്യസംഘം സംസ്ഥാന വൈസ്പ്രസിഡന്റും ലൈബ്രറി കൗണ്‍സില്‍ ചെയര്‍മാനും എംഎല്‍എയുമെല്ലാമായത് വിദ്യാര്‍ഥികാലം മുതലേയുള്ള വിപ്ലവ രാഷ്ട്രീയപ്രവര്‍ത്തന തുടര്‍ച്ച മാത്രമായിരുന്നു. കമ്യൂണിസത്തിനെതിരെ തന്റെ കൂട്ടുകാരിലാരെങ്കിലും പ്രതികരിച്ചാല്‍ ഈറ്റപ്പുലിപോലെ ചാടിവീഴുന്ന കടമ്മനിട്ട. പക്ഷേ എണ്‍പതുകളില്‍ കടമ്മനിട്ടയെ തിരിച്ചറിയുന്നതില്‍ പുരോഗമന പ്രസ്ഥാനത്തിന് വീഴ്ച പറ്റിയെന്നത് വാസ്തവമാണ്. വിശാലമായ പുരോഗമന സാഹിത്യമെന്ന കാഴ്ചപ്പാട് രൂപപ്പെടുംമുമ്പുള്ള സെക്ടേറിയന്‍ അന്തരാള ഘട്ടമെന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കാം. കടമ്മനിട്ടക്കവിതയിലെ വര്‍ഗസമരത്തെ, തീക്ഷ്ണമായ കീഴാളസമരത്തിന്റെ ജ്വാലയെ കാണാതെ ഭോഗലാലസതയും അശ്ലീലവുമാണ് കടമ്മനിട്ടക്കവിതയില്‍ നിറഞ്ഞുനില്‍ക്കുന്നതെന്നുവരെ പുരോഗമനപക്ഷത്തുനിന്ന് പുരോഗമനപരമല്ലാത്ത ആക്ഷേപങ്ങളുണ്ടായി. അക്കാലത്ത് പ്രൊഫ. എ സുധാകരന്‍ കടമ്മനിട്ടക്കവിതകള്‍ക്കെതിരെ എഴുതിയ ഒരു ദീര്‍ഘലേഖനം വല്ലാതെ തെറ്റിദ്ധാരണ പരത്തുകയും ചെയ്തു. ചൂഷകവര്‍ഗത്തിനെതിരെയും അധീശത്വത്തെയും എല്ലാത്തരം അമിതാധികാരങ്ങളെയും ഒരു കാട്ടാളന്റെ ഉശിരോടെ ചെറുത്ത, അടിയന്തരാവസ്ഥക്കെതിരെ ഏറ്റവും ശക്തമായി പ്രതികരിച്ച കടമ്മനിട്ടക്ക് അദ്ദേഹം അര്‍ഹിക്കാത്ത ആക്ഷേപങ്ങളാണ് "ബന്ധു"ക്കളില്‍നിന്ന് ലഭിച്ചത്. ഇത്തരമൊരവസ്ഥയിലാണ് 1992ല്‍ കടമ്മനിട്ട ഉദ്യോഗത്തില്‍നിന്ന് വിരമിക്കുന്നത്. ഒരു തിങ്കളാഴ്ചയായിരുന്നു അന്ന്. തലേന്ന് ഉച്ചക്ക് ദേശാഭിമാനി കണ്ണൂര്‍ ബ്യൂറോയില്‍നിന്ന് ന്യൂസ് എഡിറ്റര്‍ സി എം അബ്ദുറഹിമാനെ വിളിച്ചു. കടമ്മന്‍ നാളെ പിരിയുന്നു. ഒരു പ്രായശ്ചിത്തവും സ്വീകരണവും വേണ്ടേ... ധൈര്യമായി എഴുതൂ എന്ന് മറുപടി.
കടമ്മനിട്ട അശ്ലീലത്തിന്റെ കവിയല്ല, എല്ലാത്തരം അശ്ലീലങ്ങളെയും പിച്ചിച്ചീന്തുന്ന വര്‍ഗസമരത്തിന്റെ കവിയാണ്, വിപ്ലവത്തിെന്‍റ തീജ്വാലയാണ് ആ മഹാകണ്ഠത്തില്‍നിന്ന് ഉദ്ഗമിക്കുന്നത്. തപാലോഫീസിന്റെ ചുമരുകള്‍ ഭേദിച്ച് ആ മേഘഗര്‍ജനം ഇനി നമ്മുടെ സമൂഹത്തിലാകെ മുഴങ്ങാന്‍ പോകുന്നതിന്റെ ആഹ്ലാദം നിറഞ്ഞ വരവേല്പ് ലേഖനം. ദേശാഭിമാനി ദിനപത്രത്തിന്റെ ഒന്നാംപേജിലാണ് ആ ദീര്‍ഘലേഖനം വന്നത്... പിന്നീട് കടമ്മനിട്ട പുരോഗമന കലാസാഹിത്യസംഘം വൈസ് പ്രസിഡന്റും പ്രസിഡന്റും ലൈബ്രറി കൗണ്‍സില്‍ പ്രസിഡന്റും എംഎല്‍എയുമൊക്കെയായി. ഈ സ്ഥാനമാനങ്ങള്‍ അദ്ദേഹത്തിന് എതിര്‍പ്പുകളുണ്ടാക്കി. ചില കോണുകളില്‍നിന്ന് പരിഹാസവുമുണ്ടായി. പ്രിയപ്പെട്ട അനുജനായി കടമ്മനിട്ട കണക്കാക്കിയിരുന്ന ബാലചന്ദ്രന്‍ ചുള്ളിക്കാട് പരിഹസിച്ചത് അദ്ദേഹത്തെ വല്ലാതെ വികാരം കൊള്ളിച്ചു. കഴിഞ്ഞ പതിറ്റാണ്ടിന്റെ ആദ്യകാലത്ത് ഒരുനാള്‍ കാഞ്ഞങ്ങാട്ടേക്കുള്ള വഴിമധ്യേ പള്ളിക്കുന്ന് ദേശാഭിമാനിയില്‍ കാര്‍ നിര്‍ത്തി. വിളിച്ചു-എടാ, ഇങ്ങ് വാടാ... കാന്റീനില്‍ നിന്ന് ചായ വരുത്തി കുടിച്ചശേഷം കടമ്മനിട്ട ഒരു കത്ത് പുറത്തെടുത്തു. കത്ത് മുഴുവന്‍ വായിച്ചുകേള്‍പ്പിച്ചു. ബാലചന്ദ്രന്റെ ആക്ഷേപങ്ങളാണ്. നിലപാടുകളില്‍നിന്ന് പിന്മാറി പദവികള്‍ സ്വീകരിക്കുന്നു, കവിതയെ പടികടത്തുന്നു എന്നു തുടങ്ങിയ വിമര്‍ശനങ്ങളാണ്. ആ മുഖത്ത് വല്ലാത്ത സങ്കടം വന്നുനിറഞ്ഞതുപോലെ. ഇതുവഴി കടന്നുപോകുമ്പോള്‍ ഈ കത്ത് നിന്നെ ഒന്ന് വായിച്ചുകേള്‍പ്പിക്കാമെന്നു കരുതി, അത്രമാത്രം. കടമ്മന്‍ പോയി... ജോലിയില്‍നിന്ന് വിരമിച്ചശേഷം എടുത്തുപറയത്തക്ക കവിതകളൊന്നും കടമ്മനിട്ട എഴുതിയിട്ടില്ല. മദ്യപാനം ഒഴിവാക്കിയതും സജീവ പൊതുപ്രവര്‍ത്തനം ആരംഭിച്ചതുമാണ് കടമ്മനിട്ടയുടെ കാവ്യരചന നിലയ്ക്കാനിടയാക്കിയതെന്ന് മേല്‍പറഞ്ഞതുപോലുള്ള വിമര്‍ശനം പലര്‍ക്കുമുണ്ടായിരുന്നു. ചര്‍ച്ച അതേക്കുറിച്ചായപ്പോള്‍ മകന്‍ ഗീതാകൃഷ്ണന്‍ പറഞ്ഞു: പലരും ഇങ്ങനെ പറയാറുണ്ട്. അച്ഛനോട് അക്കാര്യം പലരും ചോദിക്കുകയും ചെയ്തു. "കവിത വരുമ്പോള്‍ വരും. അല്ലാതെ കുത്തിയിരുന്ന് കവിത എഴുതിക്കൂട്ടലല്ല. മദ്യപിച്ചുകൊണ്ട് ഒരു കവിതയും തനിക്ക് എഴുതാന്‍ കഴിഞ്ഞിട്ടില്ല. മദ്യപാനം ഉപേക്ഷിച്ചതും കവിത എഴുത്തുമായി ഒരു ബന്ധവുമില്ല. മദ്യം ഒരിക്കലും പ്രചോദനമായിട്ടില്ല. അതുപോലെ രാഷ്ട്രീയ പ്രവര്‍ത്തനത്തില്‍ മുഴുകിയതും കവിതയെ ബാധിച്ചിട്ടില്ല. താപല്‍വകുപ്പില്‍ യൂണിയന്റെ സജീവ പ്രവര്‍ത്തകനായിരുന്നപ്പോഴാണ് പ്രധാന കവിതകളെല്ലാം എഴുതിയത്" അച്ഛന്‍ അങ്ങനെയാണ് മറുപടി പറഞ്ഞത്-ഗീതാകൃഷ്ണന്‍ അനുസ്മരിച്ചു. കാളിസേവയല്ല, വീരഭദ്രസേവാമൂര്‍ത്തിയായിരുന്ന കടമ്മനിട്ട എങ്ങനെയാണ് മദ്യവിരുദ്ധനായത്. ശാന്തേച്ചി ആ കഥയിലേക്ക് കടന്നു. "1989 ലാണ്. കടമ്മനിട്ടയുടെ അടുത്ത സുഹൃത്തുക്കള്‍ ഒരു എസ്റ്റേറ്റില്‍ ഒത്തുകൂടുന്നു. എസ്റ്റേറ്റ് ഉടമ അടുത്ത കൂട്ടുകാരന്‍ . മൂന്നുദിവസം നീണ്ട അഖണ്ഡ മദ്യപാനവും കവിത വായനയുമാണവിടെ നടന്നതെന്നാണ് പിന്നീട് കേട്ടത്. കുടിച്ചുകുടിച്ച് തല പൊക്കാനാവാത്തവിധം ക്ഷീണിച്ച് വന്ന് ഇതാ ആ കട്ടിലില്‍ വീണു. പിറ്റേന്നും എഴുന്നേല്‍ക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞില്ല. പക്ഷേ വൈകിട്ടാവുമ്പോഴേക്കും വിളിക്കാന്‍ ആളെത്തി. കവി... വിദേശത്തുനിന്ന് വന്നിട്ടുണ്ട്. കുപ്പിയുണ്ട്. ആഗതന്‍ കടമ്മനിട്ടയെ കുലുക്കി വിളിക്കുകയാണ്. എഴുന്നേല്‍ക്ക് ചേട്ടാ, കുപ്പിയുണ്ട്... എഴുന്നേല്‍ക്കാന്‍ കഴിയുന്നില്ലെടാ, വല്ലാത്ത ക്ഷീണം എന്നായി ചേട്ടന് . അപ്പോഴാണ് ഞാന്‍ കാണുന്നത്. ചേട്ടനെ ഞാന്‍ കുലുക്കി വിളിച്ചു. എഴുന്നേല്‍ക്കൂ ഞാന്‍ താങ്ങിപ്പിടിക്കാം. കുപ്പി കൊണ്ടുവന്നതല്ലേ, പോയി കുടിച്ചു വാ... ഞാന്‍ "പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു". എനിക്ക് കരച്ചിലും രോഷവും അടക്കാനായില്ല.... ഒടുവില്‍ ചേട്ടന് പറഞ്ഞു നീ പോ...ഞാന്‍ ഇന്നു വരുന്നില്ല...നാളെ വരാമെന്നു പറ. പക്ഷേ കടമ്മനിട്ട പിന്നൊരിക്കലും മദ്യപിക്കാന്‍ പോയില്ല. മദ്യപിച്ചില്ല. മദ്യത്തിന്റെ മണം പിടിച്ചാല്‍ത്തന്നെ ഛര്‍ദിക്കാന്‍ വരുമായിരുന്നു. കോട്ടയത്തെ എസ്റ്റേറ്റില്‍ വച്ച് മൂന്നുദിവസം നടന്ന അഖണ്ഡ മദ്യപാനയജ്ഞം കള്ളുകുടി നിര്‍ത്തുന്നതിന് വേണ്ടിയായിരുന്നു." ശാന്തേച്ചി ദീര്‍ഘനിശ്വാസമുതിര്‍ത്തു. രൗദ്രതാളങ്ങള്‍ നിറഞ്ഞ എത്രയോ നിശകളില്‍ പാനോത്സവങ്ങള്‍ക്ക് മൂകസാക്ഷിയായി നില്‍ക്കേണ്ടിവന്ന ധര്‍മപത്നി.... വച്ചുവിളമ്പലിന്റെ മഹാപുണ്യം കൊണ്ട് ശാന്തയായവള്‍ ... "കല്യാണം കഴിഞ്ഞ് ഒരാഴ്ചപോലും തികഞ്ഞില്ല. റാന്നിയില്‍ ഒരു ബന്ധുവീട്ടില്‍ വിരുന്നുപോയി. പുറത്ത് ഇരുട്ട് കട്ടപിടിച്ചപ്പോഴേക്കും അകത്ത് വാറ്റുചാരായത്തിന്റെ മണമുയര്‍ന്നു. പതിനഞ്ചുകാരിയായ പുതുപ്പെണ്ണ് കാണെ രാമകൃഷ്ണ പണിക്കര്‍ ബന്ധുവിനോടൊപ്പം ഗ്ലാസ് കാലിയാക്കിക്കൊണ്ട് മുന്നേറുകയായിരുന്നു. ഒച്ചയായി. ബഹളമായി; പാട്ടായി.... ഭര്‍ത്താവിന്റെ യഥാര്‍ഥ മുഖം... എനിക്ക് പേടിയും സങ്കടവുമായിരുന്നു. അമ്മയെ ഓര്‍ത്താണ് പേടി. അച്ഛന്റെ കടുത്ത എതിര്‍പ്പുകള്‍ അമ്മ ഗൂഢാലോചനയിലൂടെ തകര്‍ത്താണ് കല്യാണം നടത്തിയത്. ഇങ്ങനെ കുടിച്ചാല്‍ എന്താണ് ഗതി. തറവാട്ടില്‍ തിരിച്ചുപോയാല്‍ എന്തായിരിക്കും അവസ്ഥ..." എഗ്മോര്‍ ഹൈറോഡില്‍ സ്വാമി റെഡ്ഡി സ്ട്രീറ്റിലെ വാടകവീട്ടില്‍ എന്നും പ്രതിഭാ സംഗമമായിരുന്നു. സി എന്‍ കരുണാകരനും മുത്തുക്കോയയും പാരീസ് വിശ്വനാഥനും മദ്യപിക്കാതെ എല്ലാറ്റിനും സാക്ഷിയായിരിക്കുന്ന ദാമോദരനും; പിന്നീട് ദാമോദരന്റെ ജീവിതസഖിയായിത്തീര്‍ന്ന പത്മിനിയും... കെ സി എസ് പണിക്കര്‍ പ്രിന്‍സിപ്പലായ മദ്രാസ് സ്കൂള്‍ ഓഫ് ആര്‍ട്സിലെ (പിന്നീട് ഫൈന്‍ ആര്‍ട്സ് കോളേജ്) വിദ്യാര്‍ഥികളും പ്രശസ്ത ചിത്രകാരന്മാരുമാണവര്‍ .
രണ്ടു കിടപ്പുമുറി മാത്രമുള്ള വാടകവീട്ടില്‍ ഒരു മുറിയില്‍ രാത്രി തിത്തൈ തകതക... കള്ളുകുടിയും സാഹിത്യ ചര്‍ച്ചയും കലാചര്‍ച്ചയും അട്ടഹാസങ്ങളും. കൗമാരപ്രായം കടന്നിട്ടില്ലാത്ത വീട്ടമ്മ അവര്‍ക്കെല്ലാം ചോറും മീനും വച്ചുവിളമ്പി... അന്ന് കടമ്മനിട്ടയുടെ പത്ത് വയസ്സിളപ്പമുള്ള അനുജന്‍ ഗോപിനാഥ പണിക്കര്‍ അവിടെയുണ്ടായിരുന്നു. ഏട്ടനും ഏട്ടത്തിയമ്മക്കും കൂട്ട്. മദ്രാസ് പച്ചപ്പയ്യാസ് കോളേജിലെ രസതന്ത്രം ബിരുദവിദ്യാര്‍ഥിയാണന്ന് ഗോപിനാഥന്‍ . "രാത്രി പ്രതിഭാസംഗമം തുടങ്ങിയാല്‍ ഞാന്‍ മെല്ലെ, ടെറസ്സിലേക്ക് പോകും. അവിടെയിരുന്നാണെന്റെ പഠിത്തം. ഉത്സവം കഴിഞ്ഞ് പലരും അവിടെത്തന്നെ കിടന്നുറങ്ങും. എന്നാല്‍ എത്ര മത്തുപിടിച്ച് ക്ഷീണിച്ച് കിടന്നാലും ചേട്ടന് കാലത്തെഴുന്നേറ്റ് കുളിച്ച് റെഡിയായി ജോലിക്ക് പോകും. അതിന് മുടക്കം വരുത്തുന്ന പ്രശ്നമില്ല"- ഗോപിനാഥപണിക്കര്‍ ഓര്‍ത്തു. "1964ലാണ് ഞാന്‍ ഗീതയെ പ്രസവിച്ചത്. ഒന്നരക്കൊല്ലത്തെ വ്യത്യാസമേയുള്ളൂ ഗീതയും ഗീതാകൃഷ്ണനുമായി. ചേട്ടനും അനിയനും ഞാനും രണ്ടു മക്കളും ഒക്കെകൂടി വലിയ കുടുംബമായതിനാല്‍ റോയ്പ്പേട്ടിലെ അല്പം വലിയൊരു വീട് വാടകയ്ക്കെടുത്തു. അവിടെയും സുഹൃത്തുക്കള്‍ക്ക് കുറവില്ല. രണ്ടു മാസത്തേക്കുള്ള സാധനങ്ങള്‍ ഒന്നിച്ചാണ് വാങ്ങുക. രണ്ടു മാസത്തേക്ക് നാളികേരം പതിനഞ്ചെണ്ണമാണ്. അതില്‍ അഞ്ചെണ്ണം കേടായിരിക്കും. ഒരു നാളികേരം നാലോ അഞ്ചോ ദിവസത്തേക്ക് തികയ്ക്കണം. പല ദിവസവും നാളികേരമരയ്ക്കാത്ത കറികള്‍ ...ഫ്രിഡ്ജില്ലാത്തതിനാല്‍ തേങ്ങാമുറി കടലാസില്‍ പൊതിഞ്ഞ് കെട്ടിവയ്ക്കും. പിറ്റേന്നു നോക്കുമ്പോള്‍ മഞ്ഞനിറം വന്നിട്ടുണ്ടാവും... അതൊന്നും ചേട്ടന് ബാധകമല്ല... എന്നും ഒന്നിച്ച് ആളുകളുണ്ടാവും. കൈ കഴുകുമ്പോഴേക്കും ചോറ് വിളമ്പിയിരിക്കണം...എനിക്ക് തല്ലുകിട്ടിയിട്ടു പോലുമുണ്ട.്.. പക്ഷേ അതിനേക്കാളെല്ലാം സ്നേഹവും കിട്ടിയിട്ടുണ്ട്..."-ശാന്തേച്ചി പറഞ്ഞു. കടമ്മനിട്ടയും മദ്യവും തമ്മിലുണ്ടായിരുന്ന ബന്ധം കേരളത്തില്‍ ഒരു വാര്‍ത്തയല്ല. 1985ലെ ഒരു രാത്രി. കൂത്തുപറമ്പ് യുപി സ്കുളില്‍ ഒരു പരിപാടി കഴിഞ്ഞ് കാറില്‍ കണ്ണൂരിലേക്ക് മടങ്ങുകയാണ്. കടമ്മനിട്ടക്ക് വീരഭദ്രന്‍ നിര്‍ബന്ധം. വിദേശന്‍ പോരാ. വീരഭദ്രനുള്ള സ്ഥലം എ ടി മോഹന്‍രാജിനറിയാം. ഒരു വീട്ടിനടുത്ത് കാര്‍ നിന്നു. കുപ്പിനിറച്ച് വീരഭദ്രന്‍ എത്തുകയായി. റോഡരികില്‍ ഇരുളില്‍ നിന്നുകൊണ്ട് അതിന്റെ കഥ കഴിക്കുകയും...
രണ്ടു ദിവസം കഴിഞ്ഞ് മറ്റൊരു സംഭവം. അതേ ലോഡ്ജ്, അതേ മുറി. സന്ധ്യയായിക്കാണും. ഓഫീസില്‍ പോയി ജോലി കഴിഞ്ഞുവന്ന് ഒന്നു മിനുങ്ങിയതേയുള്ളു. ജുബ്ബായെല്ലാം ഊരിത്തൂക്കിക്കഴിഞ്ഞു. അപ്പോഴാണ് വാതിലില്‍ മുട്ട്. ഒരു എസ്ഐയും ഹെഡ്കോണ്‍സ്റ്റബിളുമാണ്. ഞങ്ങള്‍ പരിഭ്രമിച്ച് നില്‍ക്കുമ്പോള്‍ കടമ്മന്‍ ചീത്തവിളി തുടങ്ങിയിരുന്നു. "സോറി സാര്‍ , ഇന്നലെ ഒരബദ്ധം പറ്റിപ്പോയതാണ്. ഞങ്ങളെ രക്ഷിക്കണം"-എസ് ഐയുടെ അഭ്യര്‍ഥന. കടമ്മനിട്ട അടങ്ങുന്ന ഭാവമില്ല. കൈപിടിച്ച് ഒരുവിധം കട്ടിലിലിരുത്തി... കാര്യം ഇതായിരുന്നു: തലേന്ന് രാത്രി കോടിയേരിക്കടുത്ത് ഒരു പരിപാടി കഴിഞ്ഞ് കാറില്‍ കണ്ണൂരിലേക്ക് മടങ്ങുകയായിരുന്നു കഥാനായകന്‍ . അന്ന് എംഎല്‍എയായിരുന്ന കോടിയേരി ബാലകൃഷ്ണന്‍ ഏല്പിച്ച പരിപാടിയാണ്. സംഘാടകര്‍ കൊടുത്ത "ഉപഹാരം" കാറിലുണ്ട്. അപ്പോള്‍ത്തന്നെ നല്ല ലെവലായിട്ടുണ്ടുതാനും. ധര്‍മടം മൊയ്തുപാലത്തിനടുത്തുവച്ച് കാര്‍ പൊലീസ് തടഞ്ഞു. പരിശോധിച്ചു. വണ്ടിയില്‍നിന്ന്പുറത്തിറങ്ങിയ കടമ്മനിട്ട അവിടെ നിന്നാക്രോശിച്ചു- വിളിക്കെട, വയലാര്‍ രവിയെ; നിന്റെ തൊപ്പി തെറിപ്പിക്കും ഞാന്‍ . കടമ്മനിട്ടയോടാണോടാ കളി... അന്ന് ആഭ്യന്തരമന്ത്രിയാണ് വയലാര്‍ രവി. പിറ്റേന്ന് കാര്യങ്ങളുടെ ഗൗരവം പിടി കിട്ടിയിട്ടോ അതോ ആഭ്യന്തരമന്ത്രിയുടെ ഓഫീസില്‍നിന്നുള്ള നിര്‍ദേശാനുസരണമോ ആവണം കാര്‍ പരിശോധിച്ച എസ്ഐയും എച്ച്സിയും മാപ്പു പറയാന്‍ വന്നിരിക്കുന്നത്. അവരെ ഏറെ ഗുണദോഷിച്ചശേഷം ഒരു കല്പനയാണ്. എടാ, അവര്‍ക്ക് ഒഴിച്ചുകൊടുക്കെടാ....കണ്ണൂരിലെ ബിവറേജസ് കോര്‍പറേഷനിലെ ആരാധകര്‍ അല്പംമുമ്പ് കൊണ്ടുവച്ച രണ്ട് കുപ്പികളുണ്ട്. നിര്‍ബന്ധിച്ചിട്ടും എസ്ഐ കഴിക്കാന്‍ കൂട്ടാക്കിയില്ല. എസ്ഐ അനുമതി നല്‍കിയിട്ടും എച്ച്സിക്ക് ബാത്ത്റൂമില്‍ കയറേണ്ടിവന്നു രണ്ടെണ്ണം അകത്താക്കാന്‍ . കണ്ടോടാ, പൊലീസിലെ അടിമത്തം എന്ന് കവിയുടെ കമന്റും...
കടമ്മനിട്ട ഒരു കര്‍ഷകനായിരുന്നു. നെല്ലിന്‍ തണ്ടു മണക്കും വഴികളും എള്ളിന്‍നാമ്പ് കുരുക്കും വയലുകളുംമനസ്സില്‍ എന്നും കൊണ്ടുനടന്ന കര്‍ഷകന്‍ ... 1967ല്‍ തിരുവനന്തപുരത്ത് സ്ഥലംമാറിയെത്തിയതില്‍പ്പിന്നെ വാരാന്തങ്ങളില്‍ വീട്ടിലെത്തി കൃഷികാര്യങ്ങള്‍ നോക്കി നടത്തുമായിരുന്നു. ഭാര്യവീടിനടുത്ത് വള്ളിക്കോട്ടുള്ള സ്വന്തം വീടിന്റെ ചരിത്രം പറഞ്ഞുകൊണ്ട് ശാന്തേച്ചി കടമ്മനിട്ട എന്ന കൃഷിക്കാരനുണ്ടാക്കിയ പൊല്ലാപ്പുകളിലേക്ക് വഴി തെളിച്ചു. "അടിയന്തരാവസ്ഥക്കാലത്താണെന്നു തോന്നുന്നു, ഈ സ്ഥലം വാങ്ങിയത്. ഞങ്ങളുടെ ഒരു അകന്ന ബന്ധുവിന്റെ സ്ഥലമാണ്. ഞാനന്ന് അമ്മയുടെ കൂടെ തറവാട്ടു വീട്ടിലാണ്. ഭര്‍ത്താവും ആ വീടുമായി അപ്പോഴേക്കും നന്നായി ഇണങ്ങിക്കഴിഞ്ഞിരുന്നു. ഭൂപ്രഭുവും പണക്കാരനുമൊന്നുമല്ലെങ്കിലും എന്തിനും പോന്നവനും നാട്ടുകാര്‍ക്ക് പ്രിയങ്കരനുമാണ് മരുമകന്‍ എന്ന് മനസിലായി പഴയ എതിര്‍പ്പ് സ്നേഹവാത്സല്യങ്ങള്‍ക്ക് വഴിമാറിയിരുന്നു. അച്ഛന്‍ വേലുനായര്‍ , രാമകൃഷ്ണപണിക്കരേ എന്ന് ബഹുമാനത്തോടെയാണ് മരുമകനെ അഭിസംബോധന ചെയ്തിരുന്നത്. വാരാന്ത്യത്തില്‍ വാഴമുട്ടത്തെ എന്റെ വീട്ടില്‍ താമസിച്ച് തിങ്കളാഴ്ച പുലര്‍ച്ചെ മടങ്ങാറാണ് പതിവ്. അന്നാളില്‍ ഒരു ദിവസം ഒരു ബന്ധുവാണ് പറഞ്ഞത് ഈ സ്ഥലത്തെപ്പറ്റി. സ്ഥലമുടമ പാമ്പുകടിയേറ്റ് മരിച്ചു; അറവലയുണ്ടായ വീടുമാണ്-ബ്ലീഡിങ് കാരണം ഗര്‍ഭിണിയുടെ ദുര്‍മരണം. അതുകൊണ്ട് ഇവിടെ ആദ്യമുണ്ടായിരുന്ന കൊച്ചുവീടും ഈ വലിയ പറമ്പും എടുക്കാന്‍ ആളുണ്ടായില്ല. കടമ്മനിട്ട ഈ സ്ഥലം കച്ചവടമാക്കി. 1976ല്‍ "കുറത്തി" എഴുതിയ കാലത്താണെന്നു തോന്നുന്നു. ഇവിടെ താമസവുമാക്കി.. "ശാന്തേ, നമുക്കീ വീട് കിട്ടിയത് കവിത കൊണ്ടാണ്. അതുകൊണ്ട് വീടിന് പേര് കവിത എന്നിടാം." ഓരോ കവിതയുടെ കാശുകൊണ്ടാണ് വീട് പുതുക്കിയത്, ഓരോ മുറി കൂട്ടിയെടുത്തത്. പക്ഷേ വീടിന് കവിത എന്ന് പേരിടാനാവുമായിരുന്നില്ല. കൊയ്പ്പള്ളില്‍ വീടാണ്, കൊയ്പ്പള്ളില്‍ പുരയിടമാണ്.. ആ പേര് അങ്ങനെതന്നെ കിടന്നു. ദുര്‍മരണവും അറവലയും നടന്ന വീട് കാവൈശ്വര്യത്തിന്റെ, പ്രതിഭാ പ്രകര്‍ഷത്തിന്റെ ആധാരമായി... തുണിസഞ്ചിയും സഞ്ചിയില്‍ കുപ്പിയും ചുണ്ടില്‍ ബീഡിയും മനസ്സില്‍ പുത്തന്‍ചിന്തയും ചുണ്ടില്‍ തത്തിക്കളിക്കുന്ന പുതുകവിതകളും കൊണ്ട് പാന്ഥര്‍ കടന്നുവരികയും ഇറങ്ങിപ്പോവുകയും ചെയ്ത കാലം..
ഒരു രാത്രി കവിയോടൊപ്പം ബാലചന്ദ്രനും വിജയലക്ഷ്മിയുമുണ്ടായിരുന്നു. ഒപ്പമുള്ളത് പെങ്ങളാണെന്ന് കള്ളം പറയാന്‍ ശട്ടംകെട്ടിയിട്ടാണ് വരവ്. സത്യം പറഞ്ഞാല്‍ മൂവരെയും വീട്ടില്‍ കയറ്റില്ല എന്നും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ടായിരുന്നുവത്രേ. വാതില്‍ തുറന്നപ്പോള്‍ പുറത്ത് ഭര്‍ത്താവിനൊപ്പം ബാലചന്ദ്രനും കൂടെ ഒരു പെണ്‍കുട്ടിയും. ആരാണെന്ന് ഞാന്‍ കടുപ്പിച്ച് ചോദിച്ചു. പെങ്ങള്‍ എന്നു മറുപടി. കടമ്മനിട്ടയിലെ കൃഷിക്കാരനെക്കുറിച്ചാണ് പറഞ്ഞുവന്നത്. തിരുവനന്തപുരത്ത് പൈപ്പിന്‍മൂടില്‍ കടമ്മനിട്ടയുടെ വാടകവീട്ടിലെ മറ്റു അന്തേവാസികളായി നരേന്ദ്രപ്രസാദും മുരളിയും മറ്റും ഇവിടെ വന്ന് ദിവസങ്ങളോളം താമസിക്കും. വന്നാല്‍പിന്നെ പാട്ടും കളിയും. വയലില്‍ കൃഷിപ്പണി തുടങ്ങുന്ന കാലത്ത് കടമ്മനിട്ടക്കൊപ്പം കൊച്ചാട്ടാ, കൊച്ചാട്ടാ എന്നും വിളിച്ച് മുരളിയും വരും, പിന്നെ കുറെനാള്‍ ഇരുവരും കര്‍ഷകരാവും. രാവിലെ കൈലിയുടുത്ത് തലയില്‍ കെട്ടുമായി ഇറങ്ങും. ആവശ്യത്തിനുള്ള ഭക്ഷണസാധനങ്ങളും എല്ലാം പാത്രത്തിലാക്കി തലയില്‍ വച്ചാണ് പോക്ക്. പിന്നെ വൈകീട്ടേ മടങ്ങൂ. കൃഷിപ്പണിക്ക് പുറമെ പാടത്ത് ഒരുത്സവം തന്നെയാണെന്ന് പിന്നീടാണറിഞ്ഞത്. കൊച്ചാട്ടന്റെയും അനിയന്റെയും വയലില്‍ പോക്ക് ഞാന്‍ വരച്ച വരയില്‍ നിര്‍ത്തുകയായിരുന്നു. പാടത്തിനരികില്‍ ബീഡിയും മുറുക്കാനുമെല്ലാം വില്ക്കുന്നതിന് താല്‍ക്കാലികമായി ഒരു "ചാപ്പ"യുണ്ടായിരുന്നുപോലും. അതിന്റെ "ഉടമ"യാണെന്നും പറഞ്ഞ് ഒരാള്‍ ഒരു ദിവസം വീട്ടില്‍വന്നു. കൊച്ചാട്ടനും അനിയനുംകൂടി അവിടെ ഉണ്ടാക്കിവച്ച പറ്റ് മൂവായിരം രൂപ. ഞാന്‍ പണമൊന്നും തരില്ല, പോകൂ എന്നുപറഞ്ഞ് അന്ന് ഒഴിവാക്കി. രാത്രിയില്‍ വന്നപ്പോള്‍ ചോദിച്ചു, മൂവായിരം രൂപയുടെ പറ്റുണ്ടോ? ങ്ങ്ആ കുറേ രൂപ കൊടുക്കാന്‍ കാണും. 25-30 വര്‍ഷം മുമ്പ് വയല്‍ക്കരയിലെ ഒരു മുറുക്കാന്‍ കടയില്‍ ഒരാഴ്ച കൊണ്ട് മൂവായിരം രൂപയുടെ പറ്റുണ്ടാക്കണമെങ്കില്‍ - എന്റെ കണ്ണു തള്ളിപ്പോയി. അടുത്ത ദിവസം ആ ചെറുപ്പക്കാരനെ വിളിച്ചുവരുത്തി പണം മുഴുവന്‍ കൊടുത്തു. അന്ന് ഒരു നിരോധനാജ്ഞയും പുറപ്പെടുവിച്ചു. കൊച്ചാട്ടനും അനിയനും കൃഷിപ്പണിക്കാണെന്നും പറഞ്ഞ് ഇനി വയലിലെറങ്ങിപ്പോകരുത്. അവരുടെ പോക്ക് നിലച്ചത് കര്‍ഷകത്തൊഴിലാളികള്‍ക്ക് സങ്കടമുണ്ടാക്കി. കൊച്ചാട്ടനും അനിയനുമെത്തിയാല്‍ കണ്ടത്തില്‍ നല്ല ചേലായിരുന്നുപോല്‍ ...
ഭക്ഷണത്തിന്റെ കാര്യത്തില്‍ കടമ്മനിട്ട ഒരു വിട്ടുവീഴ്ചയ്ക്കും തയ്യാറല്ലായിരുന്നു. വിവിധ ജില്ലകളില്‍ പോസ്റ്റല്‍ ഓഡിറ്റ് ജോലിക്കായി പോയി താമസിക്കുമ്പോഴും കാവ്യാവതരണത്തിനു പോയാലും ഭക്ഷണം കഴിവതും വീടുകളില്‍ വേണമെന്ന നിര്‍ബന്ധമുണ്ടായിരുന്നു. മീന്‍കറിയും മീന്‍ വറുത്തതും ഏറ്റവും പ്രിയങ്കരം. കണ്ണൂര്‍ വീറ്റ്ഹൗസിലും കണ്ണൂരിലെ ചിരാഗ് ഹോട്ടലിലും വച്ച് മീനിനോടുള്ള ആക്രാന്തം കണ്ടതിന്റെ ഓര്‍മ ഇന്നും മനസ്സിലുണ്ട.് ഭക്ഷണം മോശമാണെങ്കില്‍ അത് മുഖത്ത് നോക്കി പറയാനും കടമ്മനിട്ട മടിക്കില്ല. മനസിലൊന്നും പുറത്തൊന്നും എന്നത് അദ്ദേഹത്തിന് അപരിചിതമായിരുന്നു. നാഗരിക നാട്യങ്ങള്‍ അന്യമായ കടമ്മനിട്ടക്ക് രോഷമുണ്ടായാല്‍ അടക്കിവയ്ക്കാനാവുമായിരുന്നില്ല. അത്തരമൊരനുഭവത്തിലേക്ക് ശാന്തേച്ചി കൂട്ടിക്കൊണ്ടുപോയി. റാന്നിയിലെ കോഫി ഹൗസാണ് രംഗം. അല്പമൊന്നു ഫിറ്റായ ശേഷം കഥാനായകന്‍ ഭക്ഷണം കഴിക്കാനെത്തിയതാണ്. ദോശയും സാമ്പാറുമാണ് കിട്ടിയത്. പുളിച്ച ദോശ, വളിച്ച സാമ്പാര്‍ .. പ്ലേറ്റ് എടുത്തെറിയുന്നതും വെയിറ്ററുടെ മുഖത്തൊന്നു പൊട്ടിക്കുന്നതുമാണ് പിന്നെ കണ്ടത്. ഈറ്റപ്പുലിയെപ്പോലെ കടമ്മനിട്ട അലറുകയാണ്. എടാ ഭക്ഷണമുണ്ടാക്കാന്‍ പഠിക്കണം. രുചിയുള്ള ഭക്ഷണം കഴിച്ചാലേ രുചിയുള്ള ഭക്ഷണമുണ്ടാക്കാനാവൂ. ആളുകള്‍ കൂടി. ഭയങ്കര ബഹളമായി. രുചിയുള്ള ഭക്ഷണമുണ്ടാക്കുന്നതെങ്ങനെയെന്ന് കാണിച്ചുതരാം, കഴിച്ചുനോക്കാന്‍ വാടാ-തൊപ്പിയും യൂനിഫോമുമണിഞ്ഞവരുള്‍പ്പെടെ ആറു പേരെ കാറില്‍ പിടിച്ചുകയറ്റി വള്ളിക്കോട്ടേക്ക്. മുപ്പത്തഞ്ച് കിലോമീറ്ററോളം ഓടി ഇവിടെ എത്തുമ്പോള്‍ ഉച്ചയാവാറായി. കോഫി ഹൗസ് യൂണിഫോമുകാര്‍ കാറില്‍ നിന്നിറങ്ങുന്നത് കണ്ട് അന്ധാളിച്ചു. ആരും ഒന്നും മിണ്ടുന്നില്ല. അവരെയും നയിച്ച് ചേട്ടന് അകത്തു കയറി.
ഇവര്‍ക്കെല്ലാം ചോറ് വിളമ്പെടി എന്ന ആക്രോശമാണ് ആദ്യം പുറത്തുവന്നത്. അഞ്ചാറു പേരെ കൂട്ടിക്കൊണ്ടുവന്ന് ഇപ്പൊത്തന്നെ ചോറ് വിളമ്പെന്ന് പറഞ്ഞാല്‍ ... കടമ്മനിട്ടയെ സംബന്ധിച്ച് അത് പതിവായിരുന്നു. ശാന്തേച്ചിക്ക് അത് ചിരപരിചിതവും... എന്താണ് പ്രശ്നമെന്നൊന്നും ചോദിക്കാതെ അമ്പരപ്പോടെ തന്നെ അവര്‍ക്കാറുപേര്‍ക്കും വിളമ്പി. കപ്പയും മീന്‍കറിയും ചോറും. ആവശ്യത്തിന് വിഭവങ്ങളുണ്ടായിരുന്നു. പുരയിടത്തില്‍ അന്ന് ഏഴെട്ടുപേര്‍ പണിക്കുണ്ടായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് നാണം കെടാതെ രക്ഷപ്പെട്ടു. ഭക്ഷണം കഴിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കെ ചേട്ടന് ശാന്തനായി പറയുന്നത് കേള്‍ക്കാമായിരുന്നു. നന്നായി രുചിച്ച് കഴിക്കൂ. എങ്ങനെയുള്ള ഭക്ഷണമാണുണ്ടാക്കേണ്ടതെന്ന് മനസ്സിലായോ. അവര് ഒരക്ഷരം ഉരിയാടാതെ കഴിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. ഭക്ഷണം കഴിച്ചശേഷം അവര് തൃപ്തരായാണ് മടങ്ങിയത്. കടമ്മനിട്ടയെ അവര്‍ക്കും അറിയാമായിരുന്നു. ഇഷ്ടവുമായിരുന്നു... തിരിച്ചുപോകുമ്പോള്‍ ടാക്സികൂലി കൊടുക്കേണ്ട ബാധ്യതയും എനിക്ക്.. ഒന്നിനും മടിയില്ലാത്ത, യാതൊരു ജാടയുമില്ലാത്ത മനുഷ്യനായിരുന്നു കടമ്മനിട്ട. എഴുപതുകളും എണ്‍പതുകളും എന്ന കാലത്തിന്റെ സവിശേഷത കൂടിയായിരുന്നു അത്. കശുമാങ്ങ വാറ്റിയുണ്ടാക്കിയ റാക്കില്‍ കരിങ്ങാലി ചേര്‍ത്തുപിടിപ്പിക്കുമ്പോള്‍ പ്രത്യേകമായ ഒരു സുഖമായിരുന്നുവെന്ന്; കണ്ണ് പുകയുകയും മൂക്ക് ഗന്ധാധിക്യത്താല്‍ വിങ്ങുന്നതും തൊണ്ടയിലൂടെയുള്ള എരിപൊരി സഞ്ചാരത്തിന്റെയും വന്യമായ സുഖം. കടമ്മനിട്ടയും വള്ളിക്കോടും വാഴമുട്ടവും പോലൊരു ഗ്രാമത്തെ മലബാറില്‍ കവി കണ്ടെത്തിയത് കുറ്റ്യാട്ടൂരിലാണ്. കുറ്റ്യാട്ടൂര്‍ എന്ന തനി കാര്‍ഷിക ഗ്രാമത്തിലെ കന്നിമണ്ണ് കടമ്മനിട്ടക്കാവ്യ വര്‍ഷപാതം കൊണ്ട് ധന്യമായത് 1986ലാണ്. അതിന്റെ സ്മരണയ്ക്കായി കൊണ്ടുപോയത് കശുമാവിന്‍ തൈകളാണ്. വള്ളിക്കോട്ടെ പുരയിടത്തില്‍ കശുമാവ് വളര്‍ത്തി അതിന്റെ മാങ്ങ പിഴിഞ്ഞ് വാറ്റി അതിന്റെ രസം മോന്തി നല്ല വാക്കോതുവാന്‍ ത്രാണിയുണ്ടാക്കുക... തന്റെ തന്നെ ഡിപ്പാര്‍ട്ട്മെന്റിലെ ഉദ്യോഗസ്ഥനായ സുകുമാരന് കുറ്റ്യാട്ടൂരിലേക്ക് കവിതാവതരണത്തിന് വിളിച്ചപ്പോള്‍ കവി രണ്ടു കണ്ടീഷനാണ് വച്ചത്. നല്ല മീന്‍ വേണം. മുളകിട്ടത് പ്രത്യേകം വേണം, പിന്നെ...
കുഗ്രാമം എന്നത് തെറ്റായ വിശേഷണമാണെങ്കിലും ഉപയോഗത്തിലുള്ള പദമതായതിനാല്‍ അന്നത്തെ കുറ്റ്യാട്ടൂര്‍ അതുതന്നെ. ആദ്യമായി അവിടെ ഒരു മഹാകവി എത്തുകയാണ്. രണ്ട് തപാലോഫീസുകളില്‍ ഓഡിറ്റ് നടത്തി രാമകൃഷ്ണപണിക്കര്‍ കുറ്റ്യാട്ടൂരിലേക്ക്.. കവിയും സംഘാടകനും മൈക്ക്സെറ്റും അതിന്റെ ഓപ്പറേറ്ററുമെല്ലാം ചേര്‍ന്ന സംഘത്തെയും വഹിച്ച് ജീപ്പ് ഉച്ചയോടെ ഗ്രാമത്തിലെത്തുന്നു. നല്ലവനായ കാട്ടാളന്‍ നാളെ ഗ്രാമത്തിലെത്തുന്നുവെന്ന മെഗഫോണ്‍ പ്രചാരണം കേട്ട് ഗ്രാമവാസികള്‍ കൗതുകത്തോടെ കാത്തുനില്പാണ്. ഉച്ചയോടെയെത്തിയ കടമ്മനെ സ്വാഗതം ചെയ്തത് "കശുമാങ്ങക്കഷായ"ത്തിന്റെ തീക്ഷ്ണഗന്ധമാണ്. വീരഭദ്രസേവയും യഥേഷ്ടം മീന്‍ സഹിതമുള്ള മൃഷ്ടാന്നഭോജനവും കഴിഞ്ഞ് കിടന്നു. വൈകിട്ട് അഞ്ചു മണിയോടെ സുകുമാരന്റെ വീട്ടില്‍നിന്ന് കാല്‍നടയായി ഒന്നര കിലോമീറ്ററോളം നടന്ന് യോഗവേദിയിലേക്ക്. നിരവധി കുട്ടികള്‍ ഒപ്പം ചേര്‍ന്നു "ഒരു സംഭവമായ" യാത്ര. കുറ്റ്യാട്ടൂരിനോടുള്ള സവിശേഷമായ ബന്ധം വിവരിച്ച്, മാങ്ങയുടെ പുണ്യം വിളിച്ചറിയിച്ച്, നിങ്ങളുടെ നാട്ടുകാരനായ പ്രതിഭാശാലിയായ എന്‍ ശശിധരനെ നിങ്ങള്‍ക്കറിയില്ലേ, എനിക്കേറ്റവും വേണ്ടപ്പെട്ട അവന് ഈ നാടിന്റെ നന്മകള്‍ പങ്കുവച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന ആമുഖത്തോടെ ദീര്‍ഘഭാഷണം. നാടകകൃത്തും നിരൂപകനുമായ ശശിധരനെക്കുറിച്ച് അന്നാണ് നാട്ടുകാര്‍ അറിയുന്നത്. പ്രസംഗം തുടര്‍ന്നുകെണ്ടിരിക്കെ സ്റ്റേജില്‍ നോക്കി എവിടെ മറ്റവന്‍ എന്ന ചോദ്യം. കരിങ്ങാലി ചേര്‍ത്ത കശുമാങ്ങ രസമെവിടെ... സുകുമാരന് വീട്ടിലേക്കോടി. ആളുകള്‍ എന്ത് പറയുമെന്ന ഭയം ഒരുഭാഗത്ത്. മറ്റവനെ കിട്ടിയില്ലെങ്കില്‍ കവിതാവതരണം ഉടന്‍ നിന്നേക്കുമെന്ന ഭീഷണിയും. പരസ്യമായിത്തന്നെ കരിങ്ങാലി വന്നുകൊണ്ടിരുന്നു. ഇടക്കിരുന്ന് വിശ്രമിച്ച് വീണ്ടും പ്രകടനം. നീണ്ടുനീണ്ട് മൂന്നു മണിക്കൂറോളം തുടര്‍ന്ന, ഇടിവെട്ടും മിന്നല്‍പിണരും കൊടുങ്കാറ്റും നിറഞ്ഞ മഹാകാവ്യ വര്‍ഷപാതം... തനിക്ക് ലഭിച്ച പുതിയ ഊര്‍ജപ്രവാഹത്തിന്റെ സ്രോതസ്സായി കവി കണ്ടത് "മങ്കുര്‍ണി" എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന "മാങ്ങേന്റെ വെള്ള"മാണ്. രണ്ടു കുപ്പി പൊതിഞ്ഞു നാട്ടിലേക്ക് കൊണ്ടുപോയ കവി, അത് തീര്‍ന്നപ്പോള്‍ സുകുമാരന് എഴുതിയത് കശുമാവിന്‍ തൈകള്‍ എത്തിച്ചുതരണമെന്നാണ്. നല്ല ഇനം കശുമാവിന്‍ തൈകള്‍ പെട്ടിയിലാക്കി സുകുമാരന് കോഴിക്കോട് മെഡിക്കല്‍കോളേജിലേക്ക് പുറപ്പെട്ടു. കടമ്മനിട്ടയുടെ മകള്‍ ഗീത അവിടെ ബിഡിഎസിന് പഠിക്കുന്നുണ്ട്. ഗീതയുടെ അടുത്ത സുഹൃത്ത് സുകുമാരന്റെ സുഹൃത്തായ ബിഡിഎസ് വിദ്യാര്‍ഥി വിശ്വനാഥന്റെ കാമുകിയാണ്. ഹോസ്റ്റലിലെത്തുമ്പോഴേക്കും ഗീത നാട്ടിലേക്ക് പോയിക്കഴിഞ്ഞിരുന്നു. വിശ്വനാഥന്റെ ഒരു പരിചയക്കാരിയെ കശുമാവിന്‍ തൈകളെ ശുശ്രൂഷിക്കാന്‍ ഏല്പിച്ച് സുകുമാരന് മടങ്ങി. വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്കു ശേഷം ഇതേ ഗ്രാമത്തില്‍ മറ്റൊരു പരിപാടിക്ക് വന്നപ്പോള്‍ കടമ്മനിട്ട കുറ്റ്യാട്ടൂരിലെ കശുമാവുകള്‍ തന്റെ പുരയിടത്തില്‍ വളരുന്നതിനെപ്പറ്റിയും അതിന്റെ മാങ്ങകളെക്കുറിച്ചും സംസാരിച്ചു. ആ മാവുകള്‍ വളരുമ്പോഴേക്കും കടമ്മനിട്ട എല്ലാത്തരം മദ്യങ്ങളുടെയും കടുത്ത ശത്രുവായിക്കഴിഞ്ഞിരുന്നു.
കടമ്മനിട്ടയുടെ ജീവിതമുഹൂര്‍ത്തങ്ങളിലൂടെ ചര്‍ച്ച പുരോഗമിച്ചപ്പോള്‍ ശാന്തേച്ചിക്ക് മറ്റൊരു കഥാപാത്രത്തെ ഓര്‍മ വന്നു. ജോണ്‍ . ജോണ്‍ ഒരു കുടുംബാന്തരീക്ഷത്തിലേക്ക് കടന്നുവന്നാല്‍ ഉണ്ടാകാവുന്ന പുകില്‍ ... ഒരു സന്ധ്യയ്ക്കാണ് തന്റെ തനി സ്വരൂപത്തില്‍ ജോണ്‍ വള്ളിക്കോട്ടെ കൊയ്പ്പള്ളില്‍ വീട്ടിലേക്ക് കടന്നുവന്നത്. കടമ്മനിട്ടയുടെ അമ്മ മുഖം കൈയിലമര്‍ത്തി വിദൂരതയിലേക്ക് നോക്കിയിരിക്കുകയാണ്. ആഗതന്‍ വന്ന ഉടനെ ചോദ്യം, കടമ്മനിട്ടയുടെ അമ്മയല്ലേ. "അതേ മോനെ" മറുപടി. "എന്താ ഇങ്ങനെ ഇരിക്കുന്നത്"- "കൈക്കൊരു വേദനയാണ് മോനേ" മറുപടി. ഓ, അതാണോ കാര്യം, അതിപ്പം ശരിയാക്കിത്തരാം എന്ന് ജോണിന്റെ വാഗ്ദാനം. പെട്ടെന്ന് ഒരു മര്‍മ ചികിത്സകനായി മാറി ജോണ്‍ അമ്മയുടെ കൈ പിടിച്ച്തിരിക്കാനും വലിക്കാനും തുടങ്ങി. പിന്നെ കേള്‍ക്കുന്നത് ദീനരോദനമാണ്. ഓടിവായോ ശാന്തേ, ഓടി വായോ എന്ന ദീനരോദനം. ഒരു ഗോസായി അമ്മയുടെ കൈ പിടിച്ചുവലിക്കുന്നു. കൈ വിടുവിക്കാന്‍ അമ്മയുടെ ശ്രമം. പശുവിന് വെള്ളം കൊടുക്കുന്ന തിരക്കിലായിരുന്നു ഞാന്‍ . അമ്മയുടെ കൈ പൊട്ടാഞ്ഞത് ഭാഗ്യം. കുഴമ്പിട്ട് തടവേണ്ടി വന്നു. രാത്രി കടമ്മനിട്ട കാര്യമറിഞ്ഞ് ജോണിനെ വഴക്ക് പറഞ്ഞു. എടാ, നീ എന്റെ അമ്മയുടെ കൈ പൊട്ടിക്കാനാണോ നോക്കിയത്-കൈ പിടിച്ച് നേരെയാക്കാനായിരുന്നു, വേദന പോക്കാനായിരുന്നു തന്റെ ശ്രമമെന്ന് ജോണ്‍ . ഗീതാകൃഷ്ണനും കവിതയുടെ സുഖക്കേടുണ്ടായിരുന്നു. മകന്റെ കവിത അച്ഛന്‍ നോക്കി തിരുത്തുന്ന പ്രശ്നമില്ല. അങ്ങനെയിരിക്കെ വീട്ടില്‍വന്ന് തമ്പടിച്ച ജോണിന് കടമ്മനിട്ട ഒരു പണി കൊടുത്തു. ഒരു ഇമ്പോസിഷന്‍ തന്നെ. ഗീതാകൃഷ്ണന്റെ കവിത നോക്കി തിരുത്തിക്കൊടുക്കണം; അവന് കവിതയെഴുത്തിനെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞുകൊടുക്കണം. കൊച്ചാട്ടന്‍ പറഞ്ഞാല്‍ ആര്‍ക്കാണതിനപ്പീല്‍ . "ഹൃദയതാരകം" എന്ന പേരില്‍ എഴുതിയ കവിത ജോണ്‍ വായിക്കുന്നു. അന്ന് കേരളത്തിലെ എല്ലാ യുവകവികളെയുംപോലെ കടമ്മനിട്ടക്കവിതകളുടെ അനുകരണം അറിയാതെ തന്നെ ഇതിലും വന്നിട്ടുണ്ടായിരുന്നു. പിന്നെ ജോണിെന്‍റ ഭര്‍ത്സനമാണ് "എടാ, നീ നിന്റെ അച്ഛന്റെ നിഴലാകരുത്. സ്വന്തം കാലില്‍ നില്‍ക്കാന്‍ പഠിക്കണം. നിനക്ക് സ്വന്തമായി എന്തെങ്കിലും പറയാനുണ്ടെങ്കില്‍ മാത്രം എഴുതുക. അത് നിന്റെ രീതിയിലായിരിക്കണം" - അങ്ങനെ ആ ക്ലാസ് നീണ്ടുപോയി
ചെലവും കഴിച്ച് അഞ്ചു രൂപ. അതാണ് ജോണിന്റെ കണക്ക്. പോകുമ്പോള്‍ അഞ്ച് രൂപ കൊടുക്കണം... ആ അപൂര്‍വ ജീനിയസ് ഒടുവില്‍ കടമ്മനിട്ടയുടെ കുടുംബത്തോട് തെറ്റി, വള്ളിക്കോട്ടെ വീട്ടില്‍ വരുന്നതേ നിര്‍ത്തി-അതിന് ഭയങ്കരമായ ഒരു കാരണവുമുണ്ടായിരുന്നു. പതിവുപോലെ ഒരു സന്ധ്യയ്ക്ക് ജോണ്‍ വന്നു. എത്രയോ മാസമായി അലക്കാത്ത പാന്റും ജുബ്ബയും അഴിച്ച് ഭദ്രമായി ഒരിടത്ത് വച്ച് ഗീതാകൃഷ്ണെന്‍റ ലുങ്കിയും ഷര്‍ട്ടും അണിഞ്ഞു. കുളിക്കുകയോ പല്ലു തേക്കുകയോ ചെയ്യുന്നതില്‍ വലിയ എതിര്‍പ്പുണ്ടായിരുന്ന ജോണിന് അലക്കിയ വസ്ത്രത്തോടും വല്ലാത്ത അലര്‍ജി തന്നെയുണ്ടായിരുന്നു. അന്ന് കടമ്മനിട്ട ശാന്തേച്ചിയുമായി ചേര്‍ന്ന് ഒരു ഗൂഢാലോചന നടത്തി. മുറ്റത്ത് അടുപ്പ് കൂട്ടി ഒരു കുട്ടകത്തില്‍ ജോണിന്റെ പാന്റും ജുബയും എടുത്തിട്ട് അത് പുഴുങ്ങി അലക്കി വെളുപ്പിച്ച് ഇസ്തിരിയിട്ട് കൊടുക്കുക എന്നതായിരുന്നു ഗൂഢാലോചന. പക്ഷേ ഇടയ്ക്ക് ജോണ്‍ സര്‍ഗനിദ്രയില്‍ നിന്നുണര്‍ന്നു. തന്റെ വിശിഷ്ട വസ്ത്രങ്ങള്‍ കാണാനില്ല. വീടിനു ചുറ്റും നടന്ന് തിരയുകയായി. ആരെങ്കിലും എടുത്ത് എറിഞ്ഞുകളഞ്ഞോ എന്ന ശങ്ക. അതിന്റെ നിറമാകെ മാറി ഉണങ്ങാനിട്ട അവസ്ഥയില്‍ കണ്ടതും ജോണ്‍ കോപിഷ്ഠനായി. മുറ്റത്തിറങ്ങി, ഉണങ്ങാത്ത പാന്റും ജുബ്ബയുമെല്ലാം എടുത്ത് സഞ്ചിയും തൂക്കി ഒരക്ഷരം ഉരിയാടാതെ, പതിവ് അഞ്ച് രൂപ പോലും വാങ്ങാതെ നടകൊള്ളുകയായി. പിന്നെ ജോണ്‍ ഈ പടി കടന്നിട്ടില്ല. ശാന്തേച്ചി കണ്ണു തുടച്ചു.
കടമ്മനിട്ട മലയാളത്തിലെ പ്രോലിറ്റേറിയന്‍ കവിയായി, നിസ്വവര്‍ഗത്തിന്റെ കവിയായി, സമരോത്സുകതയുടെ കവിയായി, നല്ലവനായ കാട്ടാളനായി മുന്നേറിയതിന് ഒരു പശ്ചാത്തലമുണ്ട്. അച്ഛന്‍വഴിക്കും അമ്മവഴിക്കും അനാഥത്വത്തിന്റെ തീവ്രദൈന്യത്തിന്റേതായ പാരമ്പര്യമാണ് കടമ്മനിട്ടക്ക് പകര്‍ന്നുകിട്ടിയത്. അച്ഛന്‍ കടമ്മനിട്ട രാമന്‍നായരുടെ അമ്മ വളരെ ചെറുപ്പത്തിലേ മരിച്ചു. പിന്നീട് അമ്മാവന്റെ വീട്ടില്‍ കുഞ്ഞമ്മയുടെ സംരക്ഷണയിലായി ജീവിത സംരക്ഷണം എന്നതു കൊണ്ട് അനാഥത്വം ഇല്ലാതായില്ലെന്നത് വേറെ കാര്യം. സന്ദര്‍ഭവശാല്‍ അതേ വീട്ടില്‍ത്തന്നെയാണ് കടമ്മനിട്ടയുടെ അമ്മ കുട്ടിയമ്മയ്ക്കും താമസിക്കേണ്ടിവന്നത്. കുട്ടിയമ്മയുടെ അമ്മയും ചെറുപ്പത്തിലേ മരിച്ചു. അതോടെ അച്ഛന്‍ സന്ന്യാസിയായി.... കുഞ്ഞൂഞ്ഞ് പണിക്കര്‍ ജാനകീദാസായി. പറവൂര്‍ രാമദാസ് സ്വാമിയാണ് കടമ്മനിട്ടയുടെ അപ്പൂപ്പനായ കുഞ്ഞൂഞ്ഞ് പണിക്കര്‍ക്ക് സന്ന്യാസദീക്ഷ നല്‍കിയതും ജാനകീദാസ് എന്ന് നാമകരണം ചെയ്തതും. ഹിമാലയത്തിലും ബദരീനാഥിലുമെല്ലാം തപസ്സനുഷ്ഠിച്ച ജാനകീദാസ് കോട്ടയം മല്ലപ്പള്ളിക്കടുത്ത് കറുകച്ചാലില്‍ ആശ്രമം സ്ഥാപിച്ചു. ഫലത്തില്‍ രണ്ട് അനാഥ ജന്മങ്ങളായ രാമന്‍നായരും കുട്ടിയമ്മയും ഒരേ തറവാട്ടില്‍ കഴിയുകയായിരുന്നു. അവിടെവച്ച് അവര് വിവാഹിതരാകുന്നു...മേലേത്തറ രാമന്‍നായര്‍ പിന്നീട് പ്രഗല്ഭനായ പടയണി ആശാനായി, കടമ്മനിട്ട രാമന്‍നായര്‍ എന്നറിയപ്പെട്ടു. സംസ്ഥാന സര്‍ക്കാരിന്റെ അവാര്‍ഡ് നേടി. ഈ ദമ്പതികളുടെ മൂത്ത മകനാണ് എം ആര്‍ രാമകൃഷ്ണപണിക്കര്‍ എന്ന കടമ്മനിട്ട. രണ്ടാമനത്രെ കടമ്മനിട്ട ഗോപാലകൃഷ്ണപണിക്കര്‍ എന്ന പടയണി ആശാന്‍ . അദ്ദേഹത്തിനും സംസ്ഥാന സര്‍ക്കാര്‍ അവാര്‍ഡ് ലഭിച്ചു. ഇളയവനാണ് കടമ്മനിട്ട ഗോപിനാഥപണിക്കര്‍ ... മുഴുപ്പട്ടിണിയും അര്‍ധപട്ടിണിയുമായ കുടുംബം. പടയണിയാശാനായ രാമന്‍നായര്‍ക്ക് ഒരേയൊരാഗ്രഹം. മൂത്തമകനെ പഠിപ്പിച്ച് ഉദ്യോഗസ്ഥനാക്കണം.... കടമ്മനിട്ട കോളേജില്‍ ചേരുന്നത് അങ്ങനെയാണ്.്..
പഠനകാലത്ത് ഭാഗികമായും പഠനാനന്തരം മുഴുവന്‍ സമയവും പാര്‍ടി പ്രവര്‍ത്തകനായ കടമ്മനിട്ടക്ക് ഒരു ജോലിയില്ലാതെ ജീവിതം തള്ളിനീക്കാനാവുമായിരുന്നില്ല. അടുപ്പില്‍ തീ പുകയുന്നില്ല....ഇളയ അനുജനെയെങ്കിലും കോളേജില്‍ പഠിപ്പിക്കണം..... അങ്ങനെ വിപ്ലവകാരി സജീവരാഷ്ട്രീയം ഉപേക്ഷിച്ച് അസമിലേക്ക് വണ്ടി കയറുകയാണ്. അസമില്‍ എന്തെങ്കിലും പണിയെടുത്ത് ജീവിക്കുക..... വൈലോപ്പിള്ളിയുടെ "ആസാം പണിക്കാര്‍" എന്ന കവിതയൊക്കെ വന്നിട്ട് 18 വര്‍ഷം കഴിഞ്ഞാണ് കടമ്മനിട്ടയുടെ ദേശാന്തരം. അസമില്‍ സ്ഥലംമാറ്റംകിട്ടി എത്തിയ പട്ടാളക്കാരനായ അമ്മാവന്‍ വിചാരിച്ചാല്‍ എന്തെങ്കിലും ജോലി കിട്ടുമെന്നാണ് പ്രതീക്ഷ. പക്ഷേ അസമില്‍ കാലുകുത്തേണ്ടിവന്നില്ല. ഹൗറയില്‍ വണ്ടി ഇറങ്ങിയപ്പോഴേക്കും പുതിയൊരാശയമുദിച്ചു. എന്‍എസ്എസ് പ്രസിഡന്റ് ഗോവിന്ദമേനോന്റെ മകന്‍ കല്‍ക്കത്തയിലുണ്ട്. 24 പര്‍ഗാനയിലെ ഗാന്ധി ആശ്രമത്തില്‍ . അവിടെ പലപല കൈത്തൊഴിലുകളിലേര്‍പ്പെട്ട് വിവിധ നാട്ടുകാരായ നിരവധിപേര്‍ കഴിയുന്നുണ്ട്. 24 പര്‍ഗാനയിലെ ഒരു കുടുസ്സുമുറിയില്‍ താമസിച്ചുകൊണ്ട് ഗാന്ധിആശ്രമത്തിലെ തീപ്പെട്ടിക്കമ്പനിയില്‍ എം ആര്‍ രാമകൃഷ്ണപണിക്കര്‍ ഒരു അപ്രന്റീസായി ചേരുന്നു. ആശ്രമത്തിലെ നിയമങ്ങള്‍ കടുകട്ടി. അതെല്ലാം അനുസരിച്ച് ഒരു തൊഴിലാളിയായി ഏതാനും മാസം.....
കടമ്മനിട്ടക്കാവിലെ കാളിയുടെ ഉപാസകനായ രാമകൃഷ്ണന് 24 പര്‍ഗാന ജില്ലയുടെയും കല്‍ക്കത്തയുടെയും ഉള്‍നാടന്‍ ഗ്രാമങ്ങളിലൂടെ സഞ്ചരിച്ചു. പട്ടിണിയും ദാരിദ്ര്യവുമായി കഴിയുന്ന ബംഗാളി ഗ്രാമീണന്റെ ജീവിതം കണ്ടു. ദുര്‍ഗാദേവി പൂജയുടെ ഭക്തിസാന്ദ്രതയും വികാരതീവ്രതയും ഉള്‍ക്കൊണ്ടു. തിന്മയുടെ പ്രതീകമായ ദാരികനെ നിഗ്രഹിക്കുന്ന കാളിയുടെ, ദുര്‍ഗയുടെ ബിംബം ആ മനസ്സില്‍ ഒന്നുകൂടി തിടംവച്ചു..... അങ്ങനെയിരിക്കെയാണ് പോസ്റ്റല്‍ ആന്‍ഡ് ടെലഗ്രാഫ് വകുപ്പില്‍ ഓഡിറ്റ് വിഭാഗത്തില്‍ ജോലി ലഭിച്ചതായുള്ള അറിയിപ്പ് കടമ്മനിട്ടയിലെ വീട്ടില്‍ കിട്ടുന്നത്. ഫോണ്‍ വിളിക്കാന്‍ സൗകര്യമില്ല. അറിയിക്കാന്‍ കത്ത് മാത്രമാണ് മാര്‍ഗം. കത്തയച്ചാല്‍ മദിരാശിയില്‍ ജോലിക്ക് ചേരേണ്ട സമയത്തിന് മുമ്പ് എത്താന്‍ സാധിക്കുമോ എന്ന് നിശ്ചയമില്ല. കമ്പനിയില്‍നിന്ന് പുറത്തുവിടില്ലെന്ന പ്രശ്നവുമുണ്ട്. അതുകൊണ്ട് കല്‍ക്കത്തയില്‍ ഒരു സുഹൃത്തിനെ ഫോണില്‍ വിവരമറിയിക്കാന്‍ ഏര്‍പ്പാടുണ്ടാക്കുകയും ആ സുഹൃത്ത് രാമകൃഷ്ണനെ ചെന്നുകണ്ട് കാര്യം അറിയിക്കുകയുംചെയ്തു. "അമ്മ മരിച്ചു; ഉടന്‍ പുറപ്പെടുക" എന്ന് കമ്പിസന്ദേശം. കമ്പനിയില്‍നിന്ന് പുറത്തേക്ക് വിടാന്‍ മറ്റു ഗത്യന്തരമില്ലാത്തതിനാലാണ് ആ അടവെടുത്തത്. കമ്പി കിട്ടിയ ഉടനെത്തന്നെ രാമകൃഷ്ണന് മദിരാശിയിലേക്ക് പുറപ്പെട്ടു. അഡൈ്വസ് മെമ്മോയുമായി നാട്ടില്‍നിന്ന് മദിരാശി മെയിലില്‍ ബന്ധുവും..... 1959മുതല്‍ 67വരെയാണ് കടമ്മനിട്ട മദിരാശിയില്‍ ജോലിചെയ്തത്.
കുടുംബത്തെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിന് കിട്ടുന്ന അണ പൈ മുഴുവന്‍ ഉപയോഗിക്കുക-അതായിരുന്നു കടമ്മനിട്ടയുടെ നയം. അതിനായി കഠിനാധ്വാനവും പിശുക്കും.... "പോസ്റ്റല്‍ ഓഡിറ്റ് വിഭാഗത്തില്‍ അന്ന് ഓവര്‍ടൈം കിട്ടുമായിരുന്നു. മണിഓര്‍ഡര്‍ കൂപ്പണുകളുടെയും മറ്റും വലിയ കെട്ടുമായാണ് രാത്രി വീട്ടില്‍ വരിക. ഊണുകഴിഞ്ഞശേഷം മണിക്കൂറുകളോളം അതിന്റെ പിന്നാലെയായിരിക്കും. അതില്‍നിന്ന് കിട്ടുന്ന ഓവര്‍ടൈം വരുമാനം ഏറെ സഹായകമായി"- ശാന്തച്ചേച്ചി അനുസ്മരിച്ചു. കടമ്മനിട്ടയുടെ പിശുക്ക് പ്രശസ്തമാണ്. അതേക്കുറിച്ച് അങ്ങോട്ട് ചില കഥകള്‍ പറഞ്ഞപ്പോള്‍ സദസ്സില്‍വച്ച് ഗോപിനാഥപണിക്കര്‍ പൊട്ടിച്ചിരിച്ചു. കടമ്മനിട്ട കടമ്മനിട്ടയായി കഴിഞ്ഞശേഷമാണ് സംഭവം. അനുജന്‍ ഗോപിക്കും അന്ന് ഗോവയില്‍ ജോലികിട്ടിക്കഴിഞ്ഞിരുന്നു. ഇരുവര്‍ക്കും ഒന്നിച്ച് തിരുവനന്തപുരത്ത് പോകണം. ഗോപി പുലര്‍ച്ചെതന്നെ വള്ളിക്കോട്ടെ വീട്ടിലെത്തുന്നു. അഞ്ചരയുടെ സ്റ്റേറ്റ് ബസ്സിന് പോകാന്‍ കട്ടന്‍ മാത്രം കഴിച്ച് ഇറങ്ങി. പ്രഭാതഭക്ഷണത്തിനായി ബസ്സ് ചടയമംഗലത്ത് നിര്‍ത്തി. അനുജനെയും കൂട്ടി ചേട്ടനും പുറത്തിറങ്ങി. ഹോട്ടലിന്റെ വാതില്‍ക്കലെത്തിയപ്പോള്‍ ഒരു ബോധോദയംപോലെ ചേട്ടന് പറയുകയാണ്: "എടാ, നമ്മുടെ കാന്റീനില്‍ നല്ല പുട്ടും കടലയും കിട്ടും. ഇവിടുന്ന് കഴിക്കേണ്ട...." ചേട്ടന്റെ ചേതോവികാരം മനസ്സിലാക്കി ഒന്നുംമിണ്ടാതെ തിരിഞ്ഞുനടന്നു. തിരുവനന്തപുരത്തെത്തുമ്പോള്‍ വൈകിയതിനാല്‍ കാന്റീനില്‍ ഒന്നുമുണ്ടായിരുന്നില്ല. "ഇനി സാരമില്ല. ഉച്ചക്ക് ഉണ്ണാം"- ചേട്ടന് ആശ്വസിപ്പിക്കുകയാണ്. അന്നുച്ചക്ക് ഊണ് ഫ്രീയായിരുന്നു. മുരളി പുതിയൊരു ഫിയറ്റ് കാര്‍ വാങ്ങിയതിന്റെ ആഘോഷം......
പിശുക്കുണ്ടെങ്കിലും സ്നേഹവാത്സല്യങ്ങളുടെ കാര്യത്തില്‍ കടമ്മനിട്ടച്ചേട്ടനെ കഴിച്ചേ മറ്റാരുമുള്ളു. മദിരാശിയില്‍ കോളേജില്‍ പഠിക്കുമ്പോള്‍ ഗോപി ചേട്ടനൊന്നിച്ചായിരുന്നല്ലോ താമസം. ഗോവയില്‍ ജോലി കിട്ടി പോയശേഷവും ലീവില്‍ വന്നാല്‍ തിരുവനന്തപുരത്ത് പൈപ്പിന്‍മൂട്ടിലുള്ള തന്റെ വാടകവീട്ടില്‍ വന്ന് താമസിച്ചുകൊള്ളണം എന്ന് നിര്‍ബന്ധമായിരുന്നു. വീട്ടിനകത്തും ലോഡ്ജുകളിലും ബാറുകളിലും നടന്ന പ്രതിഭാസംഗമങ്ങളില്‍ മുരളിക്കും നെടുമുടിക്കും നരേന്ദ്രപ്രസാദിനുമെല്ലാമൊപ്പം ഗോപിക്കും പ്രവേശനമുണ്ടായിരുന്നു. അത്തരമൊരു പ്രതിഭാസംഗമത്തില്‍ ഗോപിനാഥപണിക്കരെ കൈയേറ്റം ചെയ്തുവെന്ന സംശയത്തില്‍ ഒരു ഉയര്‍ന്ന ഐഎഎസ് ഉദ്യോഗസ്ഥനെ കടമ്മനിട്ട തല്ലിയ സംഭവവുമുണ്ടായിട്ടുണ്ടത്രെ.... കോട്ടയം മല്ലപ്പള്ളിയിലെ കറുകച്ചാല്‍ ആശ്രമത്തില്‍ വാരാന്ത്യങ്ങളില്‍ എത്തുന്ന സന്ദര്‍ശകരായിരുന്നു കുട്ടിയമ്മയും മക്കളും. ആഴ്ചയില്‍ ഒരു രാത്രിയും രണ്ടു പകലും നീളുന്ന ആശ്രമവാസം കടമ്മനിട്ടയുടെ ജീവിതത്തെ രൂപപ്പെടുത്തുന്നതില്‍ വലിയ പങ്ക് വഹിച്ചു. ഉച്ചത്തിലുള്ള നാമജപവും സന്ധ്യാലക്ഷ്മീ കീര്‍ത്തനവും വേദേതിഹാസപാരായണവും. മുത്തച്ഛന്‍ ജാനകീദാസ് സ്വാമി നല്‍കിയ ഈണങ്ങള്‍ .....ആശ്രമത്തിലെ പുരാണഗ്രന്ഥങ്ങള്‍ കൊച്ചു കടമ്മനിട്ടയുടെ മനസ്സില്‍ പദങ്ങളുടെയും താളത്തിന്റെയും തത്വങ്ങളുടെയും സമ്പത്തുണ്ടാക്കി...
പിന്നീടെന്നോ ആശ്രമത്തില്‍ മോഷണം നടക്കുകയും എല്ലാം പാഴാണെന്ന തിരിച്ചറിവില്‍ ആശ്രമം "പിരിച്ചുവിട്ട്" ജാനകീദാസ് സാധാരണ ജീവിതത്തിലേക്ക് മടങ്ങിവരികയും ചെയ്തെങ്കിലും ആശ്രമത്തിലെ അനുഭവങ്ങള്‍ രാമകൃഷ്ണന്റെ മനസില്‍ കൂടുകൂട്ടി. സാഹിത്യത്തോടും പാട്ടിനോടുമുള്ള അഭിനിവേശം.... പടയണി ചെറുപ്പത്തിലേ രാമകൃഷ്ണന്റെ മനസ്സില്‍ രൗദ്രതാളങ്ങള്‍ നിറച്ചു. കറുകച്ചാല്‍ ആശ്രമാനുഭവത്തിന്റെ തുടര്‍ച്ചയും ഇടര്‍ച്ചയുമായി പടയണിപ്പാട്ടുകളും പടയണിത്തുള്ളലും. രാമായണ-മഹാഭാരത-ഭാഗവതാദി ഗ്രന്ഥങ്ങളുമായുള്ള ബന്ധമാണ് ആശ്രമത്തില്‍നിന്നെങ്കില്‍ കടമ്മനിട്ടക്കാവിലെ പടയണിയനുഭവം കാളീപൂജയുടെയും ദാരികനെ വധിക്കുന്ന കാളിയുടെ ഭൈരവിയുടെ ദ്രാവിഡപ്രഭാവത്തിന്റെ അനുഭവമായിരുന്നു. അച്ഛന്‍ മേലേത്തറയില്‍ രാമന്‍നായര്‍ പടയണിയാശാനും പടയണിയിലെ തപ്പുമേളക്കാരനും. അമ്മാവന്‍ കടമ്മനിട്ട രാമന്‍നായരും പടയണി കലാകാരന്‍ . കുടുംബപരമായി പടയണിക്കാരനാണെങ്കിലും മൂത്തമകനെ അതുമായി അടുപ്പിക്കാതെ കോളേജിലയച്ച് പഠിപ്പിച്ച് ഉദ്യോഗസ്ഥനാക്കിയേ തീരൂ എന്നതായിരുന്നു മേലേത്തറയില്‍ രാമന്‍നായരുടെ ശപഥം. കോട്ടയം സിഎംഎസ്സിലും ചങ്ങനാശ്ശേരി എന്‍എസ്്എസ്സിലും പഠിച്ച് 1957ല്‍ ബിരുദമെടുത്ത രാമകൃഷ്ണന് രണ്ട് വര്‍ഷത്തിനകംതന്നെ അച്ഛന്‍ ആഗ്രഹിച്ചതുപോലുള്ള ജോലി കിട്ടുകയുംചെയ്തു. പടയണിക്കാരനായില്ലെങ്കിലും പടയണിയുടെ പാട്ടും തപ്പുതാളവും അന്തര്‍ലീനമാവുകയും അത് പുതിയൊരു കാവ്യസംസ്കാരമായി ഉരുവംകൊള്ളുകയുംചെയ്തു. കവിതയുടെ സൃഷ്ടി തുടങ്ങുംമുമ്പ് നല്ലൊരു കാവ്യപ്രഭാഷകനായും രാമകൃഷ്ണന് പേരെടുത്തു. വയലാറിന്റെ "ആയിഷ"യും മഹാകവി പി കുഞ്ഞിരാമന്‍നായരുടെ കവിതകളുമെല്ലാം പത്തനംതിട്ട താലൂക്കിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളില്‍ കലാസമിതി വാര്‍ഷികങ്ങളിലും ക്ഷേത്രോത്സവവേദികളിലുമെല്ലാം രാമകൃഷ്ണന് അവതരിപ്പിച്ച് പേരെടുത്തു. കടമ്മനിട്ടക്കാവിലെ പടയണിക്ക് പാട്ടുപാടാനും രാമകൃഷ്ണന് റെഡി. അങ്ങനെ വശ്യവചസ്സായി, പുതിയ താളസ്രഷ്ടാവായി, പുതിയ ഈണത്തിന്റെയും വികാരാവേഗങ്ങള്‍ സൃഷ്ടിക്കുന്ന ശബ്ദഗാംഭീര്യത്തിന്റെയും ചൊല്‍ക്കാഴ്ചയുടെ പ്രതിരൂപമായി എം ആര്‍ രാമകൃഷ്ണപണിക്കര്‍ കടമ്മനിട്ട രാമകൃഷ്ണന് എന്ന സാര്‍ഥക മുഴക്കമായി സംഭവിച്ചു....
അനന്തമൂര്‍ത്തിയും അരവിന്ദനും അടൂര്‍ ഗോപാലകൃഷ്ണനും ഗോപിയും നരേന്ദ്രപ്രസാദും നെടുമുടിവേണുവും മുരളിയുമടക്കമുള്ള മഹാപ്രതിഭകളുടെ സാന്നിധ്യവും സംഗമവുംകൊണ്ടുകൂടി കടമ്മനിട്ടക്കാവിലെ പടയണി പുഷ്കലമായി. സുഹൃദ്സംഘങ്ങള്‍ക്ക് കടമ്മനിട്ട ഗുരുജിയും കുറേക്കൂടി അടുപ്പമുള്ളവര്‍ക്ക് കൊച്ചാട്ടനുമായി. മധ്യതിരുവിതാംകൂറിലെ ദേവീക്ഷേത്രങ്ങളില്‍ നടക്കുന്ന അനുഷ്ഠാനമായ പടയണിയോടെന്നപോലെ വടക്കേ മലബാറിലെ കാവുകളിലെ തെയ്യം തിറകളോടും കടമ്മനിട്ടക്ക് വലിയ കമ്പമായിരുന്നു. കണ്ണൂര്‍ ജില്ലയിലെ പാപ്പിനിശേരിയില്‍ പരേതനായ കാന്തലോട്ട് കരുണന്റെ വീട്ടില്‍ ഒരു രാത്രി കടമ്മനിട്ട അതിഥിയായെത്തി. ഒരുകാലത്ത് നക്സല്‍ പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ നേതാവായിരുന്ന കാന്തലോട്ട് കരുണന്‍ സജീവരാഷ്ട്രീയമെല്ലാം വിട്ട് കൃഷിയും പശുവളര്‍ത്തലുമായി കഴിയുന്ന കാലം. ഫോക്ലോര്‍ സൈദ്ധാന്തികനായ അനന്തരവന്‍ രാഘവന്‍ പയ്യനാടിനൊപ്പം എത്തിയ കടമ്മനിട്ടയെ എല്ലാവരും ചേര്‍ന്ന് നയിച്ചത് തൊട്ടടുത്ത വയലിലെ പുതിയ ഭഗവതിത്തിറ കാണുന്നതിനാണ്. ആതിഥേയരില്‍ ഭൂരിപക്ഷവും ഉറക്കച്ചടവ് കാരണം വീട്ടിലേക്ക് മടങ്ങിയിട്ടും പുലര്‍കാലമഞ്ഞും തണുപ്പും അസഹ്യമായ പൊടിയും സഹിച്ച് കടമ്മനിട്ട തെയ്യത്തിന്റെ മാസ്മര നൃത്തം കാണാനിരുന്നു. ആ തെയ്യക്കണ്ടത്തില്‍ തണുപ്പിനെ അകറ്റാന്‍ മറ്റു "ഭക്തജന"ങ്ങളില്‍നിന്ന് ബീഡി വാങ്ങി വലിച്ച്, വീണ്ടും ബീഡിക്ക് ചോദിച്ച് കവി നടന്നത് പലരും മറന്നിട്ടുണ്ടാവില്ല. ഇന്ന് പല വന്‍ സിനിമാതാരങ്ങള്‍ക്കുമുള്ളത്ര "ഗ്ലാമര്‍" അന്ന് കടമ്മനിട്ടക്കുണ്ടായിരുന്നു. കടമ്മനിട്ട എന്നുകേട്ടാല്‍ ആവേശം നിറയുന്ന കാലം. ആ കാലത്താണ് തെയ്യക്കണ്ടത്തില്‍ ബീഡിചോദിച്ചുവാങ്ങി വലിച്ചും കടല കൊറിച്ചും യാതൊരസ്വാഭാവികതയുമില്ലാതെ കടമ്മനിട്ട..... ജാട എന്നത് കടമ്മനിട്ടക്കറിയില്ലായിരുന്നു. തന്റെ മുന്നില്‍ ജാട കാട്ടുന്നവരെ യാതൊരു കരുണയുമില്ലാതെ ആട്ടുന്ന സ്വഭാവവുമുണ്ടായിരുന്നു. ഏതെങ്കിലും വീട്ടില്‍പോയാലും തന്റെ വീട്ടിലെന്നപോലെയുള്ള പെരുമാറ്റം...വീട്ടില്‍ വന്നുകയറിയ ഉടന്‍ കുപ്പായമഴിച്ചുവയ്ക്കല്‍ ... പലപ്പോഴും മുണ്ടും... മറ്റുസ്ഥലങ്ങളില്‍ചെന്നാലും അതിന് മാറ്റമില്ലെന്നുപറഞ്ഞ് ശാന്തേച്ചി ചിരിച്ചു..... "യുഎസ് മലയാളി ഫൗണ്ടേഷന്‍ അവാര്‍ഡ് കടമ്മനിട്ടക്ക് കിട്ടുന്നത് 1984ലാണ്. അത് വലിയൊരു സഹായമായിരുന്നു. രണ്ടു മൂന്നാഴ്ചയോളം അമേരിക്കയിലും കനഡയിലും പര്യടനം നടത്തി കവിത അവതരിപ്പിച്ചു; പ്രസംഗിച്ചു. അമേരിക്കയിലും കനഡയിലുമായിരുന്നിട്ടും യാത്രയിലും പ്രോഗ്രാമുകളിലും മുണ്ടും ജുബ്ബയുമായിരുന്നു വേഷം. ആ യൂണിഫോം മാറാന്‍ ഒരിക്കലും കൂട്ടാക്കിയില്ല"-ശാന്തേച്ചിയും ഗോപിച്ചേട്ടനും അനുസ്മരിച്ചു. പുതിയ ഭാവുകത്വപ്രക്ഷേപണത്തിന്, പുരോഗമന രാഷ്ട്രീയത്തിന,് സൗന്ദര്യശാസ്ത്രപിന്‍ബലമേകുന്ന കൂട്ടായ്മകള്‍ക്ക,് കവിയരങ്ങ് എന്ന മഹാപ്രസ്ഥാനത്തിന് ചൈതന്യം പകരുകയും നേതൃത്വം നല്‍കുകയും ചെയ്ത കടമ്മനിട്ട അറുപതുകളുടെ രണ്ടാം പകുതിയോടെ മാത്രമാണ് കാവ്യരചനയില്‍ സജീവമാകുന്നത്.
മദിരാശിയില്‍ എം ഗോവിന്ദനും മറ്റും നേതൃത്വം നല്‍കിയ കൊച്ചു സാഹിത്യ കൂട്ടായ്മകളില്‍ , സാഹിത്യസമാജങ്ങളില്‍ പങ്കാളിയായിക്കൊണ്ടാണ് രചനാ രംഗത്ത് കടമ്മനിട്ട പ്രത്യക്ഷനാകുന്നത്. പുതിയ സൗന്ദര്യബോധവും പുതിയ യുക്തികളും നിറഞ്ഞ ചോദ്യങ്ങളും ഇടപെടലുകളും കടമ്മനിട്ടയെ സദസ്സില്‍ ശ്രദ്ധേയനാക്കുകയും ഗോവിന്ദന്‍ പ്രോത്സാഹകനായിത്തീരുകയും കടമ്മനിട്ട ചുവടുറപ്പിക്കുകയുമായിരുന്നു. പില്ക്കാലത്ത് "ന്യൂഡല്‍ഹി ഇന്ന്" മാസിക നടത്തിയ ടി വി കുഞ്ഞികൃഷ്ണന്‍ പത്രാധിപരായി മദിരാശിയില്‍നിന്ന് പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്തിയ "അന്വേഷണം" എന്ന പുത്തന്‍ കൂറ്റ് മാസികയിലാണ് കടമ്മനിട്ടയുടെ കവിത ആദ്യമായി പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്തുന്നത്-
താറും കുറ്റിച്ചൂലും -1965ല്‍ . അതിനുമുമ്പ് എത്രയോ കവിതകള്‍ എഴുതിവച്ചെങ്കിലും പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്തിയില്ല. മലയാളത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ സാഹിത്യ വാരിക കവിത നിരസിച്ചതോടെ ചോദിച്ചാലല്ലാതെ കവിത അയക്കുന്നത് കടമ്മനിട്ട നിര്‍ത്തി. പ്രസ്തുത വാരികയില്‍ ഒരു കവിതയും പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്താതെ തന്നെ കടമ്മനിട്ടയെ മഹാകവിയായി കേരളം നെഞ്ചേറ്റുകയും ചെയ്തു. "കലാകൗമുദിക്കു വേണ്ടി കവിത കൊടുക്കാന്‍ നിര്‍ബന്ധിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നതും കവിത വാങ്ങിക്കൊണ്ടുപോയി കൊടുക്കാറുള്ളതും നെടുമുടിയായിരുന്നു. ഓണക്കാലത്ത് എല്ലാ ആഴ്ചപ്പതിപ്പുകാരും കവിത ചോദിക്കും. മുന്‍കൂര്‍ കാശ് വരെ അയക്കും. പക്ഷേ അദ്ദേഹം ഞെക്കിപ്പഴുപ്പിച്ച് ഓണപ്പതിപ്പുകള്‍ക്കുവേണ്ടി എഴുതാറില്ലായിരുന്നു" - ശാന്തച്ചേച്ചി അനുസ്മരിച്ചു. തീവ്രവേദന സഹിച്ചുകൊണ്ടാണ,് സ്വയം വല്ലാതെ പീഡിപ്പിച്ചുകൊണ്ടാണ് കടമ്മനിട്ട മനസ്സില്‍ കവിതകള്‍ രചിച്ചത്. ഓരോ അക്ഷരവും ഓരോ വാക്കും ഓരോ വരിയും ഉരുവം കൊള്ളുന്ന സൃഷ്ടിയുടെ മഹാമുഹൂര്‍ത്തങ്ങള്‍ .. തിരുവനന്തപുരത്ത് പൈപ്പിന്‍മൂട്ടിലെ വാടകവീടിന് തൊട്ടടുത്താണ് (സാഹിത്യവാരഫലം) എം കൃഷ്ണന്‍നായരുടെ വസതി. വീട്ടുമുറ്റത്ത്, കടമ്മനിട്ട മറ്റെങ്ങും ശ്രദ്ധിക്കാതെ ഇടതുകൈ മൂര്‍ധാവില്‍ തിരുപ്പിടിപ്പിച്ച് നടക്കുന്നത് കാണുമ്പോള്‍ കൃഷ്ണന്‍നായര്‍ സാര്‍ പറയുമായിരുന്നുവത്രേ-അതാ അവിടെ ഒരു കവിത ജന്മമെടുക്കുകയാണ്. ഒന്നുകില്‍ ഇടതുകൈകൊണ്ട് മൂര്‍ധാവിലെ മുടി അതിശക്തിയോടെ പിഴുതെടുത്തെറിയുക, അല്ലെങ്കില്‍ വലതുകൈ കൊണ്ട് നെഞ്ചിലെ രോമം പിഴുതെടുത്തെറിയുക-അങ്ങനെ നൂറുനൂറു മുടികൊഴിച്ചിലിനുശേഷമാണ് മനസ്സില്‍ വരികള്‍ കൂടുകൂട്ടുന്നത്. ദിവസങ്ങളും ചിലപ്പോള്‍ മാസങ്ങളും നീളുന്ന ആ പ്രക്രിയയിലൂടെ രൂപം കൊള്ളുകയും പൂര്‍ണത പ്രാപിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന കവിത കടലാസില്‍ കോറിയിടുന്നത് എത്രയോ കഴിഞ്ഞ്. കവിയരങ്ങുകളില്‍ തന്റെ കവിത നോക്കി വായിക്കേണ്ടി വരാറില്ലായിരുന്നു. അത് രൂപം കൊണ്ടതുപോലെ തന്നെ സ്വാഭാവികമായി പ്രവഹിക്കുകയും ചെയ്തുപോന്നു. കടമ്മനിട്ടക്കവിതകളുടെ സൃഷ്ടിക്കു പിന്നില്‍ അനുഭവങ്ങള്‍ തന്നെയാണ് പ്രേരകശക്തി. "കുറത്തി" എന്ന കവിതയ്ക്ക് പിന്നില്‍ ഒരു ബാഹ്യപ്രേരണ, അഥവാ ഒരഭ്യര്‍ഥനയുടെ ഫലമാണതെന്ന് ശാന്തച്ചേച്ചി ഓര്‍ക്കുന്നു.
വാഴമുട്ടത്ത് ഭാര്യയുടെ തറവാട് വീട്ടില്‍ കടമ്മനിട്ട താമസിക്കുന്ന കാലം. കുറവ സമുദായത്തില്‍പെട്ടവരാണ് തറവാട്ടിലെ കര്‍ഷകതൊഴിലാളികള്‍ . ഒരു കണ്ണില്ലാത്ത, കാളി എന്ന കുറവ സ്ത്രീ കടമ്മനിട്ടയ്ക്ക് ഒരു മുരുട പാല് കൊടുക്കുന്നു. അയിത്തം നിലനില്ക്കുന്ന കാലം. കടമ്മനിട്ട പാല് കുടിക്കുന്നു. "ഞങ്ങളെപ്പറ്റി എന്താ പാട്ടെഴുതാത്തത്" എന്ന് കാളി ചോദിക്കുന്നു. "നോക്കട്ടെ, എഴുതാം" എന്ന് കവി. കേരളം അത്യാവേശത്തോടെയും രോഷത്തോടെയും വിപ്ലവക്കരുത്തോടെയും പാടിനടന്ന, കുറത്തി എന്ന മഹാകാവ്യത്തിന്റെ പിറവി അങ്ങനെയത്രേ. ശാന്തച്ചേച്ചിക്ക് ഏറ്റവും ഇഷ്ടം "ശാന്ത" തന്നെയാവുക സ്വാഭാവികം. "അയാളെന്ത് കവിതയാണെഴുതുന്നത്. സ്വന്തം പെമ്പ്രന്നോത്തിയെക്കൊണ്ട് കവിതയെഴുതുന്നതൊക്കെ മോശമല്ലേ" എന്ന് പലരും എന്നോട് ആക്ഷേപിച്ച് പറയുകയുണ്ടായി. "എന്നെപ്പറ്റി മാത്രമല്ലല്ലോ എല്ലാ പെണ്ണുങ്ങളെയും പറ്റിയല്ലേ എഴുതിയിരിക്കുന്നത്. എന്റെ പേരിട്ടുവെന്നല്ലേയുള്ളൂ" എന്നാണ് ഞാനവരോട് പറഞ്ഞത്. കവിതയിലൂടെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തയായ കവിപത്നി അഭിമാനബോധത്തോടെ പറഞ്ഞു. കുറത്തിയും കാട്ടാളനും കിരാതവൃത്തവും പോലെ ചൂഷിതവര്‍ഗത്തിന്റെ ചെറുത്തുനില്പിന്റെയും മുന്നേറ്റത്തിന്റെയും ഇതിഹാസമാണ് അടിയന്തരാവസ്ഥയുടെ കരിമ്പാറയെ പിടിച്ചുലയ്ക്കാന്‍ ശ്രമിച്ച ശാന്ത-കടമ്മനിട്ടക്കവിതകളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിലേക്ക് മാത്രം വിഹഗ വീക്ഷണം നടത്തി കവിതകളിലേക്കു കടക്കുകയേ ചെയ്യാതെ ഈ നിബന്ധം സമാപ്തം.
@@
കെ ബാലകൃഷ്ണന്‍
